Ons kerkverband telt verscheidene deputaatschappen: commissies met deskundigen op een bepaald terrein. De kerken dragen het werk van deze deputaatschappen. Ze dragen het werk financieel, maar vooral ook door betrokkenheid. Voor deze betrokkenheid is onder meer nodig dat je weet wat een deputaatschap zoal doet. In deze rubriek vertellen deputaatschappen over hun werk. Deze week een artikel van het deputaatschap kerkorde en kerkrecht.
Waarom staan er op Prinsjesdag dranghekken in Den Haag langs de route, die de Gouden Koets met de koning en de koningin aflegt? Het antwoord laat zich raden: om een vrije doorgang te waarborgen voor de koning en zijn gevolg. Waarom hebben we in de kerk een kerkorde? Het antwoord is: om een vrije doorgang te waarborgen voor de Koning en zijn woord. Daar heb je nu precies de functie van dat groene boek (de uitgave van 2011) met alle afspraken die de eeuwen door gemaakt zijn. Want de opzet van onze kerkorde dateert al van 1571, toen de synode van de Nederlandse vluchtelingenkerken gehouden werd in Emden.
Hebben we als kerken nu een deputaatschap nodig met de naam kerkorde en kerkrecht? Een naam die velen niet aanlokkelijk in de oren klinkt. Want de eerste gedachte is natuurlijk: dat zijn de mensen van de regeltjes en de wetten, die precies kijken of iedere kerkenraad zich wel aan die regels houdt. En die de kerkorde hanteren als een wetboek van strafrecht. En dat is de kerkorde nu juist niet.
Stimuleren
Wie in het Jaarboek van onze kerken of op de website onder de deputaatschappen dit deputaatschap opzoekt, kan lezen, dat er vier taken zijn voor dit gezelschap. De eerste taak is het stimuleren van de kennis en de juiste toepassing van het kerkrecht. Zonder kerkrecht zou het kerkelijk leven een rommeltje zijn. Want de kerkorde, waarin het kerkrecht beschreven is, geeft antwoord op vragen als: Wie mag in de zondagse diensten voorgaan? Wat is de taak van de ouderlingen en van de diakenen? Wat is een classis en wat moet daar besproken worden? Wie mag de kerkenraad tot het Avondmaal toelaten en wie niet? Wat beoogt kerkelijke tucht? Hoe te handelen met een predikant die in zonde valt?
Dit deputaatschap stimuleert de kennis van het kerkrecht onder meer door toerustingsmateriaal en publicaties in de kerkelijke bladen. Er verschijnen van tijd tot tijd artikelen in <<cursief>>Ambtelijk Contact<<einde cursief>> (het blad van de ambtsdragers), in <<cursief>>De Wekker<<einde cursief>>, in het <<cursief>>Kerkblad voor het Noorden<<einde cursief>>, die een bepaald artikel van de kerkorde toelichten en uitdiepen, zodat de kerkorde ook goed toegepast kan worden.
Via de website www.cgk.nl kan men doorlinken naar www.kerkrecht.nl, waar tal van artikelen te vinden zijn over de toepassing van het kerkrecht.
Adviesaanvragen
Ook bezint het deputaatschap zich op actuele kerkordelijke kwesties die om regelgeving vragen. De generale synodes hebben de afgelopen jaren aan het deputaatschap vele opdrachten meegegeven om zaken te bestuderen en besluiten voor te bereiden. Ik noem er twee:
- we krijgen – helaas – steeds meer te maken met kerken die opgeheven moeten worden; waar moeten we dan op letten? Deputaten stelden de Handreiking Opheffing plaatselijke kerken (HOK) op – een scriba vroeg me laatst om het draaiboek!
- in de Nederlandse samenleving kwam het geregistreerd partnerschap; deputaten kregen van de synode de opdracht om beargumenteerd aan te geven in hoeverre het geregistreerd partnerschap verschilt van een burgerlijk huwelijk; en zo nee, of er dan in een kerkdienst een zegen over gevraagd kan worden.
Verder geeft het deputaatschap kerkrechtelijke adviezen. Per jaar krijgen deputaten zo’n vijfentwintig adviesaanvragen. Die kunnen komen van kerkleden: moeten herkozen ambtsdragers opnieuw bevestigd worden?, van kerkenraden: kunnen we de mogelijkheid openen voor onze leden om per e-mail te stemmen?, of van een classis of particuliere synode: hoe moeten we een appel (zeg maar: een beroepsprocedure) afhandelen?, of van een ander deputaatschap – is wat wij de synode willen voorstellen in overeenstemming met de kerkorde? Aan de adviezen van deputaten mogen echter geen rechten ontleend worden.
Kerkorde
Een vierde taak van het deputaatschap is het verzorgen van de uitgave van de kerkorde. De huidige uitgave van de kerkorde dateert van 2011. Sindsdien vergaderde de generale synode tweemaal: in 2013 en in 2016/2017. Die synodes namen besluiten die hun weerslag hebben in de artikelen van de kerkorde. Zij voegden ook heel wat nieuwe bijlagen aan de kerkorde toe. De bijlagen van de kerkorde bestaan uit - ik noem een paar dingen - instructies voor deputaatschappen, ondertekeningsformulieren voor ambtsdragers, gedragscode voor predikanten en andere kerkelijke werkers; maar ook uit conceptregelingen voor – opnieuw een kleine greep - de verkiezing van ambtsdragers en modellen van attestaties.
Deputaten zijn al druk bezig alle wijzigingen in de tekst van de kerkorde en de bijlagen op te nemen. Ze verwachten een nieuwe uitgave na de volgende synode te (moeten) publiceren.
Wie mocht denken, dat het werken in dit deputaatschap een dorre en droge boel is, vergist zich. Het is mooi om kerkleden en kerkelijke vergaderingen te dienen met adviezen. Het is goed om na te denken over allerlei zaken die ‘geregeld’ moeten worden, opdat het in de kerk geen rommeltje wordt. Het is fijn om de kerken te laten zien, dat het kerkrecht het recht van Christus is: het gaat niet om de regels, maar om zijn koninklijke heerschappij.
Het is noodzakelijk om de kerkorde up to date te houden – de kerk van Christus is in beweging in een steeds veranderende samenleving -, opdat de Koning en zijn woord vrije doorgang hebben.
H.J.Th. Velema, Hoogeveen
Ds. H.J.Th. Velema is emerituspredikant van Zierikzee en secretaris van het deputaatschap kerkorde en kerkrecht