De huisarts kende de ernstig zieke patiënt in zijn wijk goed. Hij wist wat diens levensovertuiging was. Toch vroeg hij zijn patiënt, die waarschijnlijk niet lang meer zou leven, en steeds zwakker en vermoeider werd, of hij wel eens had nagedacht over euthanasie. Natuurlijk was dat geen optie, zo zei de patiënt. Ons leven ligt toch in de hand van God? Hij bepaalt wanneer het einde is gekomen. Dat mogen we toch niet in eigen hand nemen? De andere dag stelde de wijkverpleegkundige dezelfde vraag als de huisarts.
Toch wel ongepast, zulke vragen in een dergelijke situatie. Want euthanasie is nog steeds strafbaar. Zo staat het beschreven in artikel 293 en 294 van het Wetboek van Strafrecht. Bij euthanasie dient een arts dodelijke medicijnen toe aan een patiënt om een einde te maken aan het leven, en daarmee aan ondraaglijk en uitzichtloos lijden. In dit geval vroeg de huisarts dus aan zijn patiënt of hij wel eens heeft nagedacht over de vraag of hij hem een strafbaar feit wil laten plegen, een handelen dat op gespannen voet staat met zijn eigenlijke werk: handelingen verrichten die de kwaliteit van leven verbeteren.
Nu is in 2001 een euthanasiewet van kracht geworden. Een arts die een levensbeëindigend handelen heeft verricht, wordt niet vervolgd als hij aan bepaalde zorgvuldigheidseisen heeft voldaan. Hij kan dan een beroep doen op een bijzondere strafuitsluitingsgrond.
Een van de zorgvuldigheidseisen is dat euthanasie alleen maar mag plaatsvinden op verzoek van de patiënt. Dit verzoek moet vrijwillig en weloverwogen zijn gedaan. Past daarbij dan dat de arts zelf deze gedachte oppert? Zonder meer moet je in zo'n situatie nadenken over mogelijke scenario's. Maar past dan zo'n vraag? Dat een arts dat toch doet geeft aan hoe gewoon het spreken over levensbeëindiging is geworden in ons land.
Bovendien was er in het genoemde geval geen sprake van 'ondraaglijk' lijden. Zeker, het was niet gemakkelijk. Maar ondraaglijk? En hadden de desbetreffende arts en verpleegkundige dan nog nooit gehoord van palliatieve zorg? Velen menen dat door een goede palliatieve zorg de vraag om euthanasie kan verminderen. Maar als je let op de vraag van die huisarts aan zijn patiënt, besef je dat er dan nog heel wat moet gebeuren om die palliatieve zorg onder de aandacht te brengen.
D.J. Steensma, Feanwâlden