Er zijn boeken vol geschreven over oorlog. Geschiedenisboeken, verklarende boeken, ook kinderboeken. Van Hollandse jongens in de Franse tijd, Van Hollandse jongens in de Duitse tijd, Oorlogswinter. Zo maar drie titels. Kinderboeken, die kinderen inleiden in hoe de oorlog was. Die hen informeren over de realiteit van de oorlog. Waarmee hun wereldbeeld wordt gevormd en zij zich een beeld kunnen vormen van wat oorlog was. Terugkijkend en van afstand.

Dé oorlog
‘Heb jij de oorlog meegemaakt?’, vroeg mijn moeder, toe ze zelf al behoorlijk op leeftijd was en een beetje verward. ‘Nee,’ was mijn antwoord, ‘Niet de oorlog die Mem bedoelt.’ Geen enkele trouwens. De oorlogen en geruchten van oorlogen zijn ófwel lang geleden ófwel ver van het bed.
Dé oorlog. De Tweede Wereldoorlog, volgend op de Eerste Wereldoorlog. Dat zijn de oorlogen die wij ons – via onze ouders en grootouders – kunnen herinneren. Die zitten in het collectief geheugen. We weten alles van Hitler, Eichmann, Himmler, Auschwitz. We hebben er met zijn allen van geleerd: dit mag nooit meer gebeuren. Koester en vier de vrijheid!

Laten we maar gelijk met de deur in huis vallen. Er is een gezegde uit de oudheid dat luidt: ‘Iedere man heeft reden om zich te schamen.’ Oei, dat is even slikken. Het doet zeer, maar het lijkt me niet ver van de waarheid. Schamen staat in onze cultuur  niet meer hoog aangeschreven. Eigenlijk waren we de schaamte al voorbij. We zijn nu meer van ‘open en bloot’ en ‘alles moet kunnen’. We dachten dat we daarmee de vrijheid wonnen. En in zekere zin was dat ook het geval, het bleek alleen op te gaan voor een kleine groep mensen. Een groep die zich al veel kon veroorloven. Mensen met macht en invloed kregen nog meer macht. 

Velen waren en zijn kritisch op het beleid van de Europese Unie, en op het streven naar Europese eenwording. De afgelopen dagen werd echter (opnieuw) duidelijk hoezeer de wereld gebaat is bij een gezamenlijk optreden tegen een roversstaat, die onder het mom van bevrijding (denazificatie) grof geweld inzet, ook tegen burgers.

Op 1 maart jl. sprak president Volodimir Zelenski van Oekraïne via een videoverbinding het Europese parlement toe. Indrukwekkend! De vertaler was in tranen.

Corona en de gezinssituatie maken dat ik me meer dan anders richt op wat men met verschillende termen aanduidt als het einde, de laatste reis, of het sterven.

Sommige goedbedoelende mensen zeggen soms: het komt wel goed. Blijf bidden. Er komt vast wel een nieuw medicijn. De Heer doet nog altijd wonderen. Zouden die mensen misschien wíllen dat het goed met je gaat? En dat je bidt, vecht en sterk bent? Maar de tumoren blijven groeien. En waarom zou het nu wel goed, of zelfs beter gaan? Omdat wij opstaan tegen kanker? Omdat opgeven geen optie is? Maar wat als de kanker sterker is en ik moét opgeven? Kunnen wij nog accepteren dat veel mensen moeten opgeven, omdat ze zó ziek zijn, dat ze doodgaan? En moeten we doodzieke mensen niet ook gunnen (accepteren), dat ze doodziek zijn en dat ze daar verdriet over hebben?