“18 jaar geleden kwamen jullie naar Botswana om ons te helpen met het zendingswerk, nu sturen wij jullie terug naar Nederland om de kerken daar weer te gaan helpen met het zendingswerk” dat waren de woorden van de voorzitter van de Evangelical Fellowship in Gantsi bij ons afscheid van de kerken daar op eerste Pinksterdag 2010. Van zendingswerk in Botswana naar zendingswerk in Nederland dus. Zo ben ik sinds 1 augustus verbonden aan de Evangelische Alliantie in Driebergen.

De Evangelische Alliantie is een netwerkorganisatie van kerken – evangelisch en reformatorisch - en organisaties – van EO tot CGJO - die zich willen houden aan de Bijbel als Gods Woord, nadruk leggen op de centrale betekenis van dood en opstanding van Jezus Christus voor ons heil, op geloof en bekering als noodzakelijk om deel te krijgen aan dat heil en daarom ook op zending en evangelisatie, en die geloven in de kracht van de Heilige Geest die ons tot levende getuigen van Jezus Christus maakt in deze wereld: niet alleen met woorden, maar ook met daden. Kortom een missionaire netwerkorganisatie dus.

Evangelische Alliantie

De EA in Nederland is opgericht in 1979, hoewel de wortels teruggaan naar de 19e eeuw. Bij de oprichting was o.a. wijlen Prof. Dr. J.P. Versteeg betrokken. Ook kwamen verschillende voorzitters van het bestuur uit Chr. Gereformeerde Kerken. Tenslotte, meer dan 20 Chr. Geref. Kerken zijn deel van de EA.

Is dat nodig dan: zending in Nederland? Nederland is toch van oudsher een christelijk land? Nou, als we om ons heen kijken, zien we natuurlijk allemaal wel dat dat niet meer zo duidelijk is. Als je op de ‘Bible Belt’ woont, kun je misschien nog denken dat het niet zo erg is, maar als je in de randstad woont, behoor je als christen bij een absolute minderheid. Hoewel …  ook daar is God aan het werk op ongedachte manieren.

In het algemeen zijn er in Nederland drie belangrijke trends zichtbaar:

• De secularisatie gaat nog steeds door en uit zich steeds meer in verdergaande kerkverlating. Het lijkt er niet op dat dit op korte termijn anders zal worden. Integendeel: de kerk komt steeds verder in de marge van de samenleving terecht.

• Dat betekent niet dat religie aan het verdwijnen is. Integendeel: religie is zelfs weer helemaal in, volgens de sociologen. Alleen het is puur individualistisch, privé en subjectief geworden. Iedereen gelooft voor zichzelf. Daar heb je bijvoorbeeld de kerk niet voor nodig. En zeker niet een kerk die het zo slecht gedaan heeft in het verleden: die mensen er onder heeft gehouden, misbruik heeft gemaakt van haar invloed en macht (denk maar aan de misbruikschandalen binnen de RKK zo’n 40 jaar geleden). Religie verschuift dus van binnen de kerk naar buiten de kerk.

• Die kerkverlating is niet alleen maar negatief. Die gelovigen die overblijven zijn dat in het algemeen veel bewuster en veel actiever. Bovendien zijn ze over het algemeen veel evangelischer en orthodoxer.

Crisis

Dat de kerk in Nederland zich in een crisis bevindt, is duidelijk. Alleen, waar bestaat die crisis uit? Is het schip gestrand en moeten we een nieuw getij afwachten, om weer vooruit te kunnen gaan?

Ik houd eigenlijk wel van dat beeld van zo’n statig VOC schip voor de kerk in Nederland. Wat een vakmanschap zit daarin en wat een rijke traditie. We mogen daar niet geringschattend over doen. Komend uit Afrika, waar de kerken explosief groeien, maar weinig diepgang hebben, ben ik de rijke geschiedenis van de kerk en de theologie – juist ook de reformatorische - in Nederland en Europa opnieuw gaan waarderen. Maar ik zie ook, dat er niet veel beweging in zit. Dat prachtige statige schip is stil komen te liggen. De zeilen hangen los en te flapperen in de wind.

Er is in de afgelopen jaren van alles geprobeerd om de beweging er in te houden of het schip weer in beweging te krijgen. Er is geduwd en getrokken. Mensen hebben het geprobeerd met gemeenteopbouwprogramma’s, met liturgische vernieuwing, Multimedia in de kerk, andere muziek, evangelisatie-diensten, welkomdiensten … Het heeft allemaal niet veel succes gehad.

Veranderde wind

Het probleem is dat de wind veranderd is. Jazeker, de wind is er nog steeds: ik geloof en ik zie dat God (nog) aan het werk is in Nederland. Maar Hij doet dat op andere manieren: ik zie dat in het ontstaan van nieuwe zendingsgemeenten in de grote steden, in nieuwe en ongedachte samenwerkingsverbanden tussen kerken om allerlei onbereikte groepen en gebieden met het evangelie van Jezus Christus in aanraking te brengen, in een diep verlangen naar geestelijke vernieuwing zoals dat uitkomt in bijvoorbeeld de New Wine beweging of in de duizenden broeders en zusters die jaarlijks de Opwekkingsconferentie bezoeken, in een groeiende aandacht voor gebed, in een grote vraag naar missionaire gemeenteopbouw, in de groei en dynamiek van migranten- en interculturele gemeenten.

De Geest waait. En Hij waait waarheen Hij wil. Je kunt het leuk vinden of niet, maar daar moet je dus mee rekenen en op letten. Als de kerk niet meedraait en de zeilen niet naar de wind (van de Geest en niet naar allerlei wind van leer) wil zetten, dan ziet de toekomst van de kerk er inderdaad somber uit. Het schip zal geen vooruitgang meer boeken, maar stuurloos worden en meegesleept worden door de stromen van de zee. Als het dan niet ergens vastloopt, zal het steeds verder uit het zicht verdwijnen: totaal irrelevant worden voor de wereld waarin wij leven. In ieder geval niet aankomen, waar het verwacht wordt of waarheen het op weg was: de grote dag van Jezus’ wederkomst. De nieuwe aarde.

Laveren

Het lastige met zeilen is, dat je niet altijd recht op je doel af kunt gaan. Je moet soms laveren om in de goede richting te gaan. Maar als je weet waar het naar toe moet, dan is dat geen enkel probleem. Integendeel, dat is altijd het meest spectaculaire van zeilen: als het schip scherp op de wind vaart. De zeilen strak gespannen. Ja, dan kan het schip wel wat scheefgaan en dat vinden sommigen dan best eng. Maar zo gaat het schip wel vooruit en kom je uiteindelijk bij het doel uit.

De kerk moet dus weer leren laveren. Daar is ruimte voor nodig, maar ook een duidelijke koers. Daarvoor heeft de Kerk echter een betrouwbaar kompas: de Bijbel. Het betekent weer “alle hens aan dek” krijgen. Het vraagt moed en stuurmanskunst. Het vraagt goed navigeren, waarbij niet alleen rekening gehouden wordt met de wind, maar ook met de zeestromen en de golfslag – je moet de wereld om je heen dus wel goed kennen en in de gaten houden -, met de diepe en ondiepe plekken, met rotsen en met banken.

De kerk moet weer leren laveren. Ja, dat is spannend, maar niet riskant. De kerk heeft een geweldige loods aan boord!

 

De Heilge Geest, die haar de toekomst spelt,

doet aan Gods kerk zijn heilgeheimen weten;

Hij, die haar leidt en in de waarheid stelt,

heeft zijn bestek met wijsheid uitgemeten;

Hij trekt met heel zijn kerk van land tot land

als Gods gezant.

 

Veenendaal
Jan Wessels

 

Ds. Jan Wessels is algemeen directeur van de Evangelische Alliantie.