De reis van Christen naar de eeuwigheid (2)

In een vorig artikel hebt u kunnen lezen over het veelbewogen leven van John Bunyan en over de kerkelijke en politieke toestand in zijn tijd. In de gevangenis schreef hij het klassieke boek  The Pilgrim’s Progress , in het Nederlands  De Christenreis .

Voor de lezers die het niet kennen, een korte inhoud: Christen woont in de stad Verderf. Hij komt tot het inzicht dat hij, als hij in de stad blijft, voor eeuwig verloren gaat. Hij torst een zwaar pak op zijn rug, te zwaar om te dragen. Dan ontmoet hij Evangelist, die hem de weg wijst naar een klein poortje, waar hij verdere aanwijzingen zal krijgen. Hier zal hij ook verlost worden van het zware pak. Hij gaat op weg, maar onderweg ontmoet hij allerlei mensen en situaties die hem willen verleiden af te wijken van de aangewezen weg, zoals Wettisch en de poel Mistrouwen. Gelukkig zijn er anderen, die hem helpen het rechte pad weer te vinden. Bij het poortje ontmoet hij Uitlegger, die hem verder de weg wijst naar de Hemelstad. Als hij een kruis langs de weg passeert, verliest hij zijn zware last. Maar een gemakkelijke reis wordt het niet! Mondchristen, Atheïst, de IJdelheidskermis en nog heel veel andere verleidingen maken zijn reis zwaar. Maar hij ontmoet ook Getrouwe, die samen met hem de reis vervolgt. Het laatste stukje reist hij samen met Hopende. Met hem gaat hij de (doods)rivier over, waar twee engelen hen verwelkomen in de Hemelstad.

Allegorie

Bunyan schreef dit verhaal als een allegorie, dat wil zeggen: hij gebruikt beelden waarin begrippen, zoals twijfel, worden voorgesteld als een persoon. Hij beschrijft zijn eigen leven, met zijn aanvechtingen, zijn terugval in de zonde, zijn bekering. In zijn boek ‘Genade overvloeiende voor de grootste der zondaren’ vertelt hij zelf hoeveel zonde hij gedaan heeft, hoe hij soms dacht dat hij Gods wil deed door zich aan de wet te houden, hoe hij steeds weer de moed verloor maar eindelijk tot de ontdekking kwam dat alleen liefde voor God en voor Jezus Christus redt.

Waarom is dit boek nou zo geliefd geworden? Ik denk, omdat het zo eenvoudig geschreven is, maar toch geweldig veel diepte heeft. Al lezend is het of je in een reusachtige spiegel kijkt, waarin je heel veel van jezelf herkent. Als christenen zijn we allemaal op weg naar de Hemelstad. Om daar te komen moeten we eerst door de nauwe poort, langs een smalle weg. Want de brede weg, die velen volgen, en de ruime poort, waar velen door naar binnen gaan, leiden naar de ondergang (Mat. 8,13). Die poort, die deur is Jezus zelf. Bij het kruis, dat Christen langs de kant van de weg ziet als hij de poort gepasseerd is, kun je je zware last achterlaten, al je verkeerde dingen, je onzekerheid over je behoud.

Hemelstad

Bunyan laat in zijn boeken zien hoe het hem verging. Hij vertelt bijvoorbeeld dat Christen zich al vóór de poort liet verleiden door Wereldwijze, die hem naar het dorp Zedelijkheid stuurde. Daar woonde de heer Wettisch, en als die niet thuis was kon zijn zoon burgerlijkheid hem wel helpen…  Gelukkig werd hij door Evangelist weer op het goede spoor gezet!

Toch, ook als je de poort gepasseerd bent, ben je nog niet bij de Hemelstad. Christen ontmoet nog heel veel verleidingen en moeilijkheden. Maar ook bemoediging, zoals bij de Liefelijke Bergen. Ze mogen eten van de vruchten uit de boomgaarden en drinken uit de fonteinen. Als ze aan de herders die er hun schapen weiden vragen naar de goede weg, en of die weg gevaarlijk is, krijgen ze als antwoord: ‘De weg is niet gevaarlijk voor degenen voor wie de weg veilig is.' Dit verwijst naar Hosea 14,9, waar staat: ‘Wie rechtvaardig is, verlaat de wegen van de Heer niet, maar wie zich verzet, komt ten val.' Dat wil de schrijver ons meegeven.

John Bunyan was geweldig thuis in de Bijbel. Ik las een uitspraak van Spurgeon: ‘Als je John Bunyan prikt, dan bloedt hij Bijbel.’ In zijn boeken kom je onnoemelijk veel verwijzingen naar teksten uit de Bijbel tegen. Onvoorstelbaar voor iemand die nauwelijks heeft leren lezen en schrijven!

Uitgaven

Er zijn veel verschillende uitgaven van ‘De Christenreis’ op de markt, steeds weer aangepast aan de taal van deze tijd. Voor kinderen is er een speciale kinderversie verschenen. Vorig jaar kwam er bij uitgeverij Gideon een stripboek over ‘De Christenreis’ uit. Het heet ‘De Kleine Pelgrim’ en is bestemd voor volwassenen en oudere jeugd.

Als je echt wilt begrijpen wat John Bunyan wil zeggen met dit boek, dan moet je ook zijn zelfgeschreven levensverhaal lezen: ‘Genade overvloeiende voor de grootste der zondaren’. Bij uitgeverij De Banier is een bewerkte uitgave daarvan verschenen: Genade in overvloed . De bewerking is van J. de Jager. Beide boeken zijn een bemoediging op ieders levensreis en nog steeds actueel. Soms loop je deuken op, soms door eigen schuld, maar er is een goede weg. Bunyan nodigt uit die weg te gaan.

Janneke van der Molen, Bierum