Hoe is de Reformatie met ‘geloof alleen’ een belangrijke stap geweest in de geschiedenis van de Kerk? Inderdaad: door werken word je niet gered. Heel goed: gered zijn en het nieuwe leven zijn twee kanten van dezelfde medaille; rechtvaardiging en heiliging horen bij elkaar. En voor de duidelijkheid: niets forceren, hè met betrekking tot die twee. Waarom? Het is óók ‘genade alleen’. Dus geen mensenwerk. God doet ‘t!
Een boekje uit de jaren zeventig. Van rabbi Lionel Blue (1930-2016): Een ladder naar de hemel . Ondertitel: De joodse weg tot God . De titel in de oorspronkelijke Engelse versie is wat uitdagender: To heaven with scribes and pharisees, vertaald: Naar de hemel met schriftgeleerden en farizeeën.
Hij vertelt over het jodendom en maakt regelmatig een opmerking over het christelijk geloof. Het is goed om in de spiegel te kijken. Wat te denken van deze: ‘Ook al is God onze vader, in het dagelijks leven is het veel beter om aan Hem te denken als onze Werkgever.’ Of: ‘De kern van het joodse geloof is dus niet een belijdenis of een theologie, zelfs geen ervaring – de Torah zegt heel weinig over dat soort zaken – maar een opdracht!’ En: ‘God is een handwerksman, en wij zijn zijn werktuigen. En het ergste wat een stuk gereedschap kan overkomen, is dat het ongebruikt blijft.’
Een groep leerlingen van de grote rabbi en geleerde Elia van Wilna in de achttiende eeuw. Twee leerlingen zien vanuit de leskamer een vogel vliegen, hoog in de lucht. De rabbi vraagt aan de ene leerling: ‘Waar dacht je aan toen je die vogel zag?’ Hij zei: ‘Aan de ziel die naar de hemel stijgt.’ Elia dacht na en verzocht hem de kamer te verlaten. ‘En wat dacht jij?’, vroeg hij aan de ander. ‘Als die vogel op de grens van twee landerijen neervalt, wie heeft dan recht op het dier?’ Elia: ‘God zij geloofd, eindelijk iemand die begrijpt waar het in de godsdienst om gaat!’
Genoeg gepraat. Geen woorden maar daden . Zoiets roepen de profeten – inclusief de Hoogste Profeet - overigens al eeuwen.
Zwolle N. Vennik