Laten we maar gelijk met de deur in huis vallen. Er is een gezegde uit de oudheid dat luidt: ‘Iedere man heeft reden om zich te schamen.’ Oei, dat is even slikken. Het doet zeer, maar het lijkt me niet ver van de waarheid. Schamen staat in onze cultuur niet meer hoog aangeschreven. Eigenlijk waren we de schaamte al voorbij. We zijn nu meer van ‘open en bloot’ en ‘alles moet kunnen’. We dachten dat we daarmee de vrijheid wonnen. En in zekere zin was dat ook het geval, het bleek alleen op te gaan voor een kleine groep mensen. Een groep die zich al veel kon veroorloven. Mensen met macht en invloed kregen nog meer macht.
Grenzen, verboden, dat waren dingen uit een ver verleden. We zijn nu vrij.
Vooral in de wereld van de kunst en entertainment was het continu feest. Angstig om te zien hoe beroemdheid en rijkdom levens volledig corrumperen en loszuigen van de werkelijkheid. Te veel mensen meenden dat ze alles konden maken, overal mee wegkwamen. Nee dus. Nu in elk geval niet meer. Plotseling is het tij gekeerd. ‘Me Too’ lijkt overal door te dringen.
Wat is er gebeurd? Is er sprake van een verlaat Ethisch Reveil? Of is het gewoon ordinair ‘bijltjesdag’ geworden, de dag der wrake. Of heeft eindelijk dan toch de wal het schip gekeerd? Duidelijk is in elk geval, dat dat, wat nog niet zolang geleden gewoon kon, nu genadeloos wordt afgestraft. Machtsmisbruik, waarvan seksueel misbruik de beroerdste variant is, wordt nu openlijk te kijk gezet. Dat is winst, grote winst.
Maar het wil nog niet zeggen dat nu de losse moraal wordt afgezworen. ‘Uit vrije wil’ moet nog steeds alles mogelijk zijn. Uit vrije wil, zonder gezagsongelijkheid en zonder groot leeftijdsverschil mogen mensen gewoon doen wat ze zelf willen. Het is toch hun zaak. ‘Uit vrije wil’, dat is ook weer zoiets. Het is bij nader inzien ook weer ingewikkelder dan het op het eerste gezicht lijkt. Zeker als de alcohol rijkelijk vloeit.
Die regels uit de Bijbel over relaties en over seksualiteit lijken achteraf toch niet zo achterlijk. Ze houden rekening met wat er in de mens is. En ze zijn beschermend. Ze beschermen de zwakke partij. Iets wat heel hard nodig is. Want die ongelijkheid is voorlopig nog niet van de baan.
Nog even terug naar die spreuk uit de oudheid. Die helpt ons allemaal om bescheiden te zijn. Die help ons om de verhalen van de gevallen sterren niet al te gretig te lezen. Die herinnert ons ook aan het bijbelwoord ‘Wie meent te staan, zie toe dat hij niet valle’. Die opent ook onze ogen voor wie we echt zijn.
Het wordt tijd voor een tegenoffensief. Nee, niet met grote woorden maar met daden van echte liefde. De Bijbel wijst ons ook hier weer de weg. Ik lees even uit de NBG-vertaling 1 Petrus 3 vers 7: ‘Mannen, leef verstandig met uw vrouwen, als met brozer vaatwerk, en bewijst haar eer...’ Bewijst haar eer! Mannen, we moeten vrouwen verhogen in plaats van vernederen, hen eren in plaats van minachten en misbruiken. Als we dat doen, hoeven we ons nooit te schamen.
Krijn de Jong, Urk