In het najaar van 2020 beleden vertegenwoordigers van diverse gereformeerde kerken dat ze in de Tweede Wereldoorlog nalatig zijn geweest in het beschermen van de Joden. Deze schuldbelijdenis kwam nagenoeg gelijktijdig met de schuldverklaring van de Protestantse Kerk in Nederland. In deze schuldverklaring wilde de Protestantse Kerk’ zonder terughoudendheid erkennen dat de kerk mede de voedingsbodem heeft bereid waarin het zaad van antisemitisme en haat kon groeien’.

Naar aanleiding van deze schuldverklaring vond er op woensdag 1 september jl. een minisymposium plaats in het gebouw van de Christelijke Hogeschool Ede. Dit symposium was georganiseerd door het Centrum voor Israël Studies en ging dan ook over antisemitisme.                                                                              

Gepolitiseerde term

Eén van de sprekers was ambassadeur Gilon. Hij was geraakt door de schuldbelijdenis van de kerken, ook omdat het antisemitisme toeneemt. Hij denkt dat het antisemitisme toeneemt omdat de holocaust steeds verder achter ons is komen liggen. Ook heeft het te maken, volgens hem, met migranten uit het Midden-Oosten, voor wie Israël helemaal niets goed kan doen. Hij roemde Israël als democratisch land in het Midden-Oosten waar je voor je mening kunt uitkomen, terwijl je het niet met elkaar eens hoeft te zijn. Hij deed een oproep aan de kerken om achter Joodse gemeenschappen en Israël te gaan staan en heel duidelijk en ferm het antisemitisme af te wijzen.

Arjan Boersma heeft een biografie geschreven over het leven en werk van professor Cornelis Graafland. Jarenlang heeft Graafland in Utrecht gedoceerd in de geschiedenis van het gereformeerd protestantisme en heeft op die manier bijgedragen aan de theologische vorming van een generatie predikanten binnen de Nederlands Hervormde Kerk (NHK).

Jeugd en gezin

Allereerst maakt Boersma duidelijk uit welk nest Graafland komt, een christelijk gereformeerd nest. Vader Graafland was een rechtlijnig denker, jarenlang kerkenraadslid van de CGK in Gouda. Moeder Graafland was afkomstig uit een bevindelijk, piëtistisch gezin. Cornelis wordt in 1928 geboren in een arbeidersgezin. Het inkomen- zeker in de crisisjaren - was erg laag. Dit heeft er mede voor gezorgd dat hij ook op latere leeftijd als professor altijd bescheiden en eenvoudig is gebleven. De kritische geest heeft hij mede van zijn moeder geërfd.

Dit boek gaat over twee vriendinnen, Audrey en Eve. Audrey is van adel, Eves moeder werkt op Wellingford Hall, het landgoed van Audrey’s familie. In het Engeland van de jaren dertig was de afstand tussen de adel en burgers heel groot. De beide meisjes ontmoeten elkaar als ze twaalf jaar oud zijn en ondanks het standsverschil ontstaat er een vriendschap voor het leven.

Het boek begint eigenlijk met de afloop: In 1950 woont Eve al vier jaar onder Audrey’s naam met haar kind in Amerika. Ze doet zich voor als de schoondochter van de ouders van Robert, de omgekomen echtgenoot van Audrey. Tot de echte Audrey voor de deur staat.