Ds. Van der Ham is een kenner van de geschiedenis van onze kerken. Daarover heeft hij al menig boek gepubliceerd. Met name schreef hij boeken en artikelen over de bekende prof. G. Wisse (1873 – 1957) en ook over ds. F. Bakker (1919 – 1965). Ik beveel ze ter lezing van harte aan!
Onlangs kwam er weer een publicatie uit. Het is een boek over het leven van twee predikanten die meer dan een eeuw geleden leefden: ds. F.P.L.C. van Lingen (1832 - 1913) en ds. Jac. Wisse (1843 – 1921). Beiden stonden aan de wieg van de Christelijke Gereformeerde Kerken.
Ze zijn voor onze kerken van grote betekenis geweest. Allebei hebben ze les gegeven aan de eerste generatie CGK-predikanten. Ds. Van Lingen was onder meer predikant in Zetten. Ds. Wisse heeft gemeenten in Den Haag en in Zierikzee gediend. Het boek bevat een levensschets van zowel ds. Van Lingen als van ds. Wisse, alsmede een aantal niet eerder uitgegeven overdenkingen en preken van elk van hen. Het boek is rijk geïllustreerd.
Waarom zouden we een boek als dit moeten lezen? Is het niet allemaal achterhaald, al die oude verhalen over mensen, al zijn ze dan dominee geweest, van zo lange tijd geleden? Wat heeft het ons – en vooral de jonge mensen van nu – allemaal nog te zeggen? Ik zou daar dit op willen antwoorden. Allereerst lezen we hier over de leiding van de Heere in het leven van twee mannen die niet alleen dienstknechten van de Heere waren, maar ook kinderen van God. Hun levensweg en ook hun nalatenschap getuigt er nog van. Ze spreken nog nadat ze gestorven zijn. Door middel van een boek als dit mag hun gedachtenis tot zegening zijn, al is het meer dan honderd jaar na dato.
Maar er is meer. Beiden, Van Lingen en Wisse, worden wel gezien als de grondleggers van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Daarbij denken we vooral aan het jaartal 1892. Het was er Abraham Kuyper, de ‘klokkenist der kleine luiden’, om begonnen zijn dolerende kerken samen te voegen met de kerken van de Afscheiding. Daardoor zou een grote gereformeerde kerk ontstaan naast de Nederlandse Hervormde kerk. Enig machtsdenken was aan dr. Kuyper niet geheel vreemd. Maar hij bracht wel zijn eigen theologie mee. Het was de theologie van de veronderstelde wedergeboorte. Zowel de geleerde Van Lingen als de bevindelijke Wisse hebben het gevaar daarvan doorzien, en ze hebben hun kerken daarvoor willen behoeden. Ze durfden op een markant moment alleen te staan. Aanvankelijk slechts enkele kerken - die van Noordeloos, Zierikzee en Teuge – gingen met de Vereniging van 1892 niet mee. Het is aan het geloof en aan de inspanning van deze beide dienaren te danken dat er een beweging contra de leer van Kuyper ontstond.
Daarom: wie wil lezen over het oorspronkelijke beginsel van de Christelijke Gereformeerde Kerken, leze dit boek. De diverse preken en meditaties geven daarnaast stichtelijke invulling van dit beginsel. Al met al, neem en lees!
J.M.J. Kieviet, Renswoude
Naar aanleiding van H. van der Ham, Ambtsbroeders. Uit het leven van ds. F.P.L.C. van Lingen en ds. Jac. Wisse. Boekhandel De Roo: Zwijndrecht, 279 pag., gebonden, geïllustreerd, € 19,95, ISBN 978 90 8718 040 9