Het belang van dit onderwerp behoeft weinig toelichting. We hebben het niet over bijzaken, maar over de kern van het christelijk geloof, over het voorwerp van het christelijk geloof en dat is God. Dat vraagt een ootmoedige en eerbiedige houding.
Hoe zouden wij, nietige, beperkte en zondige mensen juist over God kunnen spreken? Alleen als we aandachtig luisteren naar wat Hij van Zichzelf heeft geopenbaard. We moeten niet gaan speculeren en fantaseren en onze eigen ideeën over God tot norm verheffen. God is niet zoals wij vinden dat Hij zou moeten zijn. Hij is zoals Hij is. En dat kunnen wij niet weten tenzij Hij Zelf daar een en ander over openbaart. De Bijbel is onze enige bron, en een zeer betrouwbare bron.
Heilsopenbaring
Maar toch: maken we het niet onnodig ingewikkeld? Is het niet als een onoplosbare logische puzzel: hoe kan drie tegelijk één zijn en omgekeerd? Het woord Drie-eenheid komt niet eens in de Bijbel voor! Nee, dat klopt, maar de echte vraag is niet of een bepaald woord in de Bijbel voorkomt maar of de zaak in de Bijbel voorkomt. En daar was de christelijke kerk van meet af aan van overtuigd.
De bijbelse leer van de drie-eenheid is geen theologische denkconstructie, maar hangt ten nauwste samen met de heilshistorische openbaring van het heil. God heeft Zich gaandeweg steeds rijker en duidelijker geopenbaard, en zo komen we er in de gang van de heilsgeschiedenis achter dat die ene God meer is, meervoudig is, drievuldig is en dat ook altijd geweest is.
De drie-eenheid is niet een onoplosbare logische puzzel, niet een probleem, maar met eerbied gesproken: de oplossing van een probleem. Ons probleem, van de zonde. Door de zonde is de mens zonder God en zonder hoop in deze wereld. Maar God is aan het werk gegaan en omdat de Vader Zijn Zoon gezonden heeft en beiden de Geest deden komen kan een zondaar weer terugkomen bij God en zo echte hoop leren kennen.
Bijbelse grondslag
De Bijbel begint met God. Eén God. De Joodse geloofsbelijdenis in Deuteronomium 6 is ook onze geloofsbelijdenis. Denk ook aan het eerste gebod van de wet.
Deze God kunnen we alleen kennen omdat Hij Zich openbaart. Zo begint de Bijbel: Hij openbaart Zich door woord en daad. Het theologisch belang van Genesis 1:1 moeten we niet onderschatten. God poneert Zichzelf en openbaart Zichzelf door Zijn werk (In den beginne schiep God…) en door Zijn Woord (En God zei…).
Gaan we van Genesis 1 naar Johannes 1 dan valt de opzettelijke parallellie tussen beide gedeelten op. Het scheppende Woord blijkt zelfstandig naast God te staan, Het is één met God, bij God, aan God gelijk en tegelijk onderscheiden van God. Dit eeuwige Woord is vlees geworden (Joh. 1:14). Dat werpt met terugwerkende kracht licht op Genesis 1. God, de ene God is de Schepper, ja, maar door Zijn Woord en met de Geest. Vader, Zoon en Heilige Geest zijn altijd samen en werken altijd samen. In de schepping (zie Hebr. 1:1-2; Kol. 1:14; Ps. 33:6). Maar niet minder in de verlossing.
Diep in je hart weet je als christen dat je je verlossing dankt aan de liefde van de Vader met Wie je verzoend bent door het werk van de Zoon, Die je hiervan deelgenoot maakte door Zijn Geest (1 Joh. 1:2-3).
Het eeuwige leven van de Vader is geopenbaard – en het blijkt mogelijk er deel aan te ontvangen! Ja, de Bijbel is er volkomen duidelijk over dat Hij hiertoe Zijn Zoon gezonden heeft en de Geest uitgestort. Hiermee zijn we in het hart van ons onderwerp. Het hart van het evangelie wordt gevuld door de drie-enige God. De ‘zo grote zaligheid‘ waarop wij acht moeten geven (Hebr. 2:3) komt van de drie-enige God, wordt tot stand gebracht door de drie-enige God en brengt ons thuis bij de drie-enige God. Vader, Zoon en Heilige Geest: de drie-enige God is de bron, de bewerker en de uitdeler van de verlossing.
Hun relaties
De zending van de Goddelijke Zoon en de uitstorting van de Heilige Geest laten nog iets heel belangrijks zien: namelijk dat er een Goddelijke Zoon en een Heilige Geest zijn voordat ze gezonden en uitgestort werden. De Zoon en de Geest zijn niet pas ‘ontstaan’ op het moment van hun zending en uitstorting. Ze waren bij God en komen bij God vandaan. Ze zijn God uit God. De zending van de Zoon en de uitstorting van de Geest laten iets zien van Wie God wezenlijk is: God is nooit zonder Zijn Zoon en zonder de Geest geweest. Dat zegt dus iets over Hun onderlinge relaties, zelfs af gedacht van de verlossing.
We gaan uit van de eenheid van de Bijbel, en van de ene God Die Zich gaandeweg steeds meer en steeds rijker openbaart. Het Oude Testament is ontstaan vóór de openbaring van de drie-eenheid, het Nieuwe Testament erna.
We horen hen in gesprek met elkaar en over elkaar. Zo zegt de Heere Jezus in Johannes 17:24 in Zijn gebed tot God Zijn Vader dat Deze Hem, de Goddelijke Zoon heeft liefgehad voor de grondlegging der wereld. In hun onderling overleg wordt raad gehouden over het maken van een verlossingsplan, de uitvoering en de toepassing ervan (Gal. 4:4-6).
Van belang is ook te bedenken dat er geen rangorde is tussen de drie Personen. De Eén staat niet hoger dan de Ander. Zo leren wel de Jehova Getuigen: er is maar één God, dan komt onder Hem Jezus als het hoogste schepsel en de Geest is een onpersoonlijke kracht. Deze dwaling (arianisme) is door de oude kerk al veroordeeld. Vader, Zoon en heilige Geest staan op gelijk Goddelijk niveau. Dit wordt mede onderstreept door het feit dat ze één zijn in hun namen, werken, eigenschappen en eer.
In het geloof leren we de drie-enige God kennen in Zijn grote werken van de verlossing: de genade van onze Heere Jezus Christus is de basis, de liefde van God (de Vader) is de bron en de gemeenschap die de Geest werkt is de vrucht van de verlossing. Hoe groot is deze God! Hij is al onze aanbidding waard.
H. Korving, Urk
Drs. H. Korving is emeritus predikant van Urk-Maranatha en gaf in de vormingscursus CGK 2024-2025 een module over de betekenis van de Drie-eenheid voor het geloof.