Als Chr. Geref. Kerken hebben we een actief deputaatschap voor
Evangelisatie. Zo is ??n van de secties van dit deputaatschap, de sectie
Kerkondersteuning, bezig in grootstedelijke gebieden de kerkaanplant
aan te moedigen. Nieuwe gemeenten ontstaan en onder Gods zegen zien we
daar bijzondere dingen gebeuren. Nu daar nieuwe ontwikkelingen zijn is
terecht op de laatste Generale Synode gevraagd: maar het platteland, wat
gebeurt daar? De redactie van ons illustere Kerkblad nam deze vraag
over en vroeg mij iets te vertellen over het reilen en zeilen van de
kerk op het platte land in een regio van het KvhN. Waarschijnlijk hebt u allemaal een beeld bij ?het platte land?. Welnu, de regio Noord-Oost Friesland voldoet daar in hoge mate aan. Plat, veel (wei)land(bouw) en relatief weinig inwoners. Platte land ook in deze zin: om in de ?bewoonde wereld? te komen, moeten wij bijna drie kwartier rijden om op de A7 of de A32 te kunnen komen. Ik neem u mee naar het land en de stad van Bonifacius: Dokkum, dat onderdeel is van de gemeente Dongeradeel.
Dongeradeel.
De gemeente Dongeradeel beslaat de hele noordoost hoek van Friesland en telt 29 dorpen en ??n stad: Dokkum. Het aantal inwoners van Dongeradeel is 24.400, daarvan wonen er 14.000 in Dokkum. De Chr. Geref. Kerk van Dokkum, de enige Chr. Geref. Kerk in Dongeradeel, heeft officieel zo?n 700 leden/doopleden. Daarnaast zijn er nog zo?n kleine 50 meelevende leden zijn, die of nergens lid zijn of lid zijn in een andere gemeente of niet gedoopt zijn. Een klein deel van deze laatsten heeft dit van huis uit meegekregen: je doet pas belijdenis en je laat je kinderen pas dopen wanneer jezelf een krachtdadige bekering hebt meegemaakt.
Bevolkingsopbouw
In vergelijking met de tendens in Nederland en Friesland is de vergrijzing in Dongeradeel aanzienlijk. De daling van het aantal inwoners is dan ook een onontkoombaar proces. In de gemeente is sprake van een driedubbele vergrijzing: inwoners worden ouder, jongeren trekken weg om elders te studeren en te werken en de groep 45-75-jarigen krijgt een dominante positie op de woning- en arbeidsmarkt. Dit heeft veel consequenties op economisch gebied, maar ook op de kerkelijke ontwikkeling. Zo is de prognose dat de bevolking van bijvoorbeeld Holwerd met 30% krimpt tot 2030, van 1620 tot 1150 inwoners. Er wordt dan ook sterk uitgezien naar de aanleg van ?de Centrale As?, een vierbaans autoweg tussen Drachten en Dokkum, zodat het gebied weer nieuwe kansen krijgt.
Hofleverancier
Voor de grap heb ik onze gemeente en onze woonplaats zo wel eens genoemd. Want niet alleen de burgerlijke gemeente geeft het aan dat veel jongeren wegtrekken, ook wij als gemeente voelen dat soms pijnlijk. Ruim de helft van de jongeren, die hier geboren worden, trekt weg. Zo is het voor ons bijvoorbeeld heel moeilijk om catechese te geven aan jongeren die het middelbaar onderwijs hebben doorlopen. De eenvoudige reden is: in de week studeren ze elders in Nederland. In het weekend zijn ze meestal thuis, maar zondag, na de middagdienst (14.00 uur!), vertrekken ze weer naar hun studieadres. Ook de Jeugdvereniging lijdt daaronder. Zeker, er zijn jongeren die na hun afstuderen en het zoeken van een baan, eerst een poging wagen om hier werk te vinden. Maar dat werk is schaars. Dus verhuist men ver van de geboortegrond. Het gebeurt soms wel dat men als gezin, na een periode te hebben gewoond en gewerkt buiten het ?Heitel?n?, de kans krijgt terug te keren en dat doet men dan ook graag. Met enige ironie zeg ik daarom: wij zijn hofleverancier voor de Nederlandse jeugd aanwas.
Centrumfunctie
De stad Dokkum heeft voor alle dorpen, die de gemeente Dongeradeel omvat, een centrum functie. Was tot na de 2e Wereldoorlog ieder dorp nog voorzien van 2 slagers, 2 bakkers en 2 kruideniers (een Gereformeerde en een Hervormde), nu heeft alleen Holwerd, Ternaard en Anjum nog een kleine Buurtsuper. Verder zijn de inwoners van alle 29 dorpen aangewezen op Dokkum om hun eerste levensbehoeften daar te kopen. Dokkum telt dan ook zes grote supermarkten. E?n van de supermarkten laat zelfs op woensdagmiddag een speciaal busje rijden door de dorpen om in hun winkel boodschappen te kunnen doen.
Kerken
Dongeradeel is van oudsher een kerkelijk betrokken gemeente. Zo waren de meeste Gereformeerde kerken in de gemeente Dongeradeel, voor de vereniging van 1892, Christelijke Gereformeerde kerken. In de jaren na de 2e Wereldoorlog telde de stad Dokkum een hele grote Gereformeerde Kerk waarvan bijna de helft van de bevolking lid was. Na de samensmelting met de Hervormde kerk heet deze nu officieel de Protestantse kerk van Dokkum-Aalsum en Wetzens. Naast een kleine gereformeerde Kerk vrijgemaakt is er verder een vrije Bapstisten-gemeente, een gewone Baptisten gemeente, drie Evangelische gemeenten, de vergadering van gelovigen en een gemeente die zich Christen-gemeente noemt.
Alle genoemde dorpen hebben daarnaast nog een Hervormde en Gereformeerde kerk, die overigens allemaal zijn samengegaan in de PKN, maar ook gefuseerd zijn met meerdere dorpen. Tot de Rooms Katholieke kerk behoort ook een niet klein gedeelte van de bevolking van Dongeradeel. Concluderend kun je zeggen dat er in verhouding best veel inwoners lid zijn van een christelijke kerk of gemeente.
Kerkelijke betrokkenheid
Wanneer we de graadmeter van Kerkelijke betrokkenheid langs het kerkelijk leven leggen is het beeld heel anders. Voor veel inwoners van Dongeradeel is het lid-zijn van een kerk/gemeente heel belangrijk, maar het daadwerkelijk deelnemen aan de zondagse erediensten en het gemeentelijk leven staat op veel lager niveau. Zo komen de leden van de PKN van drie of vier dorpen in ??n kerkgebouw samen vanwege de geringe kerkgang.
Om niet te vervallen in het beoordelen van andere gemeenten kijk ik naar onze eigen gemeente. En dan hoor ik buitenstaanders al gauw zeggen: bij jullie zit de kerk ?s zondags nog twee keer goed vol. De werkelijkheid gebiedt echter te zeggen dat wanneer ieder gemeentelid trouw twee keer kwam, de kerkzaal te klein zou zijn. Toch zou het niet terecht zijn om onze gemeente daarmee te typeren. De kerkelijke betrokkenheid is goed. De invulling van de ambten geeft tot nu toe geen uitzonderlijke zorg, de invulling van het pastoraat evenmin. De bemensing van clubs, commissies en verenigingen is goed. Zeker, graag zouden we zien dat er nog meer spontaniteit was en geestelijke betrokkenheid, maar klagen zou onterecht zijn. Samenvattend kun je zeggen dat 75% van de gemeente actief betrokken is op en meeleeft met ons kerkelijk leven.
(wordt vervolgd)
Dokkum
G.P.M.v.d.Linden