Gaan we vanmiddag weer? Echt wel! (I)
Er is wel verandering te constateren. Het bijwonen van de middagdienst is minder geworden. Die ontwikkeling heeft verontrustende vormen aangenomen. Kerkenraden breken zich het hoofd er over. Hoe moet het met de middagdienst als er zo weinig zijn? Kunnen we die ontwikkeling keren? Zijn er oplossingen voor? Ik denk van wel. Welke oplossingen zijn er? Ik zie er twee. Allereerst de aandrijving om te gaan. Vervolgens de aantrekking om de middagdienst mee te beleven.
Aandrijving/Motivatie
Je moet gedreven, gemotiveerd zijn om te gaan. Waar komt die motivatie vandaan? Bijbels gezien: uit ons hart. Uit het hart zijn de uitgangen van het leven (Spreuken 4:23). Het hart beslist waar het leven naar uitgaat. Wat je wilt en uiteindelijk doet. Het hart zet de wil in beweging. En de wil leidt tot de daad. Ieder mens heeft zo’n centrum waar de beslissingen vallen over wat hij doen zal. Nu valt daar het verschil. Het evangelie bevat de fundamentele waarheid dat we een stenen hart en een vlezen hart kennen. Het hart is verdorven of het is gereinigd en gezuiverd door het bloed van Christus. De Here Jezus zei dat uit het (onveranderde, onbekeerde) hart een verschrikkelijke berg ellende komt, zondige begeerten, overtreding van al Gods geboden, leven naar eigen lust en begeerte. Ook de wil van de Here over Zijn dag, de sabbat om die te gedenken en te heiligen wordt door een onveranderd hart in onheiligheid overtreden. Is ons hart omgezet, veranderd en bekeerd, dan blijft er nog veel vleselijks en zondigs over, maar het beginsel is veranderd. Je zet de eerste stappen in dat prachtige proces van heiliging van je leven. De Heilige Geest is gaan wonen in dat vernieuwde en verloste hart. Wie zich door de Geest laat leiden in de beslissingen van zijn hart, die is een zoon, een kind van God. Welk kind wil niet naar het Vaderhuis, naar het Vadergezin. En wat wil God? God wil de heiliging van ons leven. Dat is in de werkplaats en de school van de Heilige Geest. Concreet: in de kerkdiensten is het een drukte van belang. Daar is de Heilige Geest doende met opbouwwerk, met heiligingsarbeid in uw leven. Dat gaat stil iedere zondag door totdat we de voorgestelde volkomenheid bereiken na dit leven.
Romeinen 8:12
Wezenlijk is hier Romeinen 8. Met name vers 12. Daar staat dat wij schuldenaars zijn maar niet van het vlees om naar het vlees te leven. Naar het vlees leven is: op de sabbat dat is de rustdag, de zondag je eigen zin te doen. Daar voel je je geen kind van God bij, maar alleen een slaaf die een vreemde meester, de duivel gehoorzaamt. Romeinen 8:12 houdt in dat wij niet meer slaven zijn onder dwang van een meedogenloze meester die ten slotte alleen de dood als beloning geeft. Wij zijn schuldenaars van God. Dat is een prachtig woord. Je moet daarin niet horen dat wij zondig en schuldig zijn. We zijn verlost en bevrijd en nu leidt de Geest ons zo dat we vreugde eraan beleven om de Here te geven waar Hij recht op heeft. Schuldenaar ben je als je ten opzichte van iemand een vrije verplichting aangaat. Daarin wordt je zelfstandigheid gerespecteerd. Voor God ben je iemand die bevrijd kan antwoorden en gehoorzamen aan de wil van Hem Die je in de vrijheid heeft gesteld. De Here mag vragen om het gedenken en heiligen van Zijn dag in Zijn huis. Hij vindt dat heel belangrijk. Immers in Zijn huis vindt de verkondiging van de verzoening en de vrede plaats. Daar word je van een slaaf van de zonde gemaakt tot een kind en erfgenaam van God en Christus. Het is je lust en je leven om bij Abba, Vader (Romeinen 8:15) aan te schuiven aan tafel voor onderwijs, gesprek en voeding van je ziel. Het is niet zwaar. Het gaat niet in tegen ons hart. Het gaat wel in tegen ons luie en onbekeerde vlees. Maar de Geest leert dat je de werken van het vlees moet doden. Dus ingaan tegen de neiging om in de kerkgang slordig te worden. De toepassing van de twee teksten uit Spreuken en Romeinen moet je overdenken voor jezelf en bespreken op het huisbezoek.
Aantrekking
Bij onszelf gaat het om motivatie om de middagdienst bij te wonen. Er is ook de kant dat er een aantrekkelijke werking moet uitgaan van de middagdienst. Je wilt die dienst niet missen want er gebeurt iets waar je bij wilt zijn. Het is een evenement. De mensen die zorg dragen voor de uitvoering hebben hun handen vol. De dominee met zijn preek over de catechismus. De organist met de kwaliteit van de muziek en eventueel andere instrumenten die passend zijn. Denk aan de tempelliturgie met de verschillende instrumenten: harp en luit, trompet en bazuin. We hebben al die instrumenten in één groot instrument, het orgel, gestopt, maar een orgel is geen samenraapsel en kopie van andere instrumenten. Laat zien en horen die trompet, viool en fluit en tamboerijn. Ik ga uit van een grotere liturgische vrijheid in de middagdienst.
Strakke morgendienst
Naar mijn gedachte is de morgendienst, de hoofddienst, een dienst met een strak karakter van psalmzang, Schriftlezing, prediking, gebeden en collecten. Geen bijzondere zaken als kindermoment of andere optredens. Gepaste eerbied en ontzag. De gemeente is voor een plechtige dienst bijeen voor het aangezicht van de hoogheilige God. Voorgegaan door de liturg wordt iets van de hemel ingebracht in dat aardse gebouw. We zijn stil voor en onder de Here. Vanzelfsprekend met het hele gezin. De kinderen horen er wezenlijk bij. Niet in een nevendienst of wat dan ook. Ze kunnen ook best apart aangesproken worden. Aan de hand van vader en moeder leren ze wat het betekent om onder de indruk te komen van de heiligheid van God en dat de heilige God nabij is in Zijn huis waar Hij ons ontvangt. Daar past geen slordige kleding bij, daar passen geen opschrijfboekjes of tekenpapier of andere spelletjes bij. Kinderen moeten gewijde aandacht leren. Hooguit af en toe een pepermunt om de mond fris en de aandacht erbij te houden. Immers de prediking wordt thuis nagevraagd en besproken. Het gaat om het heilig Woord van God dat het woord van het leven is. Alle kinderen in de kerk, de hele dienst ten einde de omgang met een heilig God van jongs af te leren in eerbied en stilte. Dat is moeilijk genoeg, maar er zijn opa’s en oma’s om daarbij te helpen. Mijn ouders zetten mij op driejarige leeftijd naast mijn grootvader in een kerkdienst van anderhalf uur in Den Haag met één pepermunt die in vieren verdeeld was. Onuitwisbare herinnering en een fundamentele leerschool om lange diensten te doorstaan. Maar je was en wist dat je onder het oog van een groot en heerlijk God en in Zijn nabijheid verkeerde. Dat had een vreemde en bijzondere aantrekkingskracht op je. Het kwam niet in je op om te zeggen: ik heb geen zin om te gaan of ik ga maar één keer. Hoe zou je dat voor God kunnen verantwoorden van wie je diep afhankelijk was en je ook voelde. Voor Hem was de hele zondag bestemd. Ik besef dat de geest van de tijd nu een beetje anders is en de kinderen anders zijn. In de grond moet je toch dit beginsel vasthouden. Richt je je ‘s morgens te veel op de kinderen dan ondergraaf je de middagdienst; immers in de morgendienst hadden ze al de aandacht en stonden in de aandacht. Ze zijn er dan in de middagdienst niet meer. In een volgend artikel zullen we aandacht geven aan de aantrekkelijkheid van de middagdienst.
Genemuiden
J.C.L. Starreveld