Wat zou het mooi zijn als alle Joden Jezus als Messias zouden aanvaarden. Volgens sommigen heeft God beloofd dat dit op een goede dag gaat gebeuren. Anderen die niet minder alle Joden het geloof in Christus gunnen, interpreteren de Bijbel op dit punt anders. Tot hen behoort Steven Paas. Zijn boek Israëlvisies in beweging besprak ik eerder in dit blad.
Heeft God voor het huidige Israël een speciale belofte voor de toekomst gegeven? In onze kerken wordt die vraag verschillend beantwoord, afhankelijk van het inzicht op de relatie tussen Israël en de kerk. In dit artikel bespreek ik in het kort vier visies.
Vervanging
Volgens de eerste visie zal Israël na Christus geen volksbekering meer meemaken. De Joden hebben bovendien Gods vervloeking over zichzelf afgeroepen toen zij bij Jezus’ berechting door Pilatus schreeuwden: ‘Zijn bloed kome over ons en onze kinderen’ (Mat. 27,25). Maar wie deze tekst zo leest, laat buiten beschouwing dat Pilatus ook schuldig was aan Jezus’ dood, al beweerde hij zelf van niet. Eveneens wordt dan vergeten dat Jezus de vloekdood moest sterven, omdat we allen schuldig zijn.
Daarom was zijn kruisiging allereerst de keus van God. Dit maakt duidelijk hoezeer deze opvatting onrecht doet aan Israël. Dat is maar geen theoretische kwestie. Deze opvatting heeft in de praktijk gruwelijke gevolgen gehad: eeuwenlange Jodenhaat, die leidde tot boycot en uitroeiing. Ze leidde ook tot de overtuiging dat de kerk in de plaats van Israël is gekomen.
Aanhangers van deze vervangingsleer sluiten overigens niet uit dat individuele Joden tot geloof in Christus kunnen komen. Maar door de vijandige houding tegenover hen was er heel weinig reden jaloers op dit geloof te worden.
Tijdelijke opdracht
De tweede visie op de relatie tussen Israël en de kerk vertoont een drietal overeenkomsten met de eerste: (a) Er is geen speciale toekomstverwachting voor Israël. (b) Na Christus is Israël één van de vele volken geworden. (c) De weg naar Christus staat voor alle Joden open.
Twee andere punten maken echter duidelijk dat deze opvatting wezenlijk anders is: (a) God gaf Israël een plaats in zijn heilsplan. Dit volk kreeg dus een belangrijke taak, maar voor een beperkte tijd. Door Christus’ komst kwam er namelijk een einde aan Israëls positie als speciaal volk. Dat zou ook zo zijn geweest als alle Joden Jezus als de Christus hadden beleden. (b) De kerk kan Israël helemaal niet vervangen, want zij bestond veel eerder, en wel vanaf het begin van de wereld (NBG, art. 27). Allen die op God vertrouwen behoren namelijk tot de kerk, want zij zijn ‘van de Here’. Dat betekent het woord ‘kerk’.
Het belangrijkste punt in deze visie is: Christus is het hart van Gods openbaring. Op Hem mag niets en niemand een schaduw werpen, ook Israël niet.
Wie met dit hoofdpunt instemt, kan toch als vraag hebben of Israël werkelijk een volk als alle andere volken is geworden. In elk geval is Israël er nog altijd, ook in de Joden die niet in Jezus geloven. Heeft God wel of niet een speciale relatie met hen? En hoe is de relatie tussen dit Israël en de kerk?
Israël is Gods eersteling
Ook in de derde visie staat Christus in het centrum. Maar daarnaast kent ze de overtuiging dat Israël Gods eersteling is, die als zijn uitverkoren volk een belofte van geheel herstel heeft gekregen (Rom. 11, 26). De stichting van de staat Israël in 1948 is waarschijnlijk het begin van de vervulling en is minstens een bewijs van Gods trouw en een teken van hoop. Dat spreekt te meer door de blijvende geldigheid van de landbelofte.
De gelovige niet-Joden zijn mede-erfgenamen van Israël geworden. Daarom past het de kerk in bescheidenheid haar tweede plaats in te nemen, in blijvende verbondenheid met Israël. Die band houdt onder andere in dat de kerk de Bijbel niet los van Israël mag lezen, want God vertrouwde zijn woorden toe aan de Joden (Rom. 3, 2).
Dit is ook de zienswijze van onze deputaten kerk en Israël.
Een variant op deze visie is de overtuiging dat de massale bekering van de Joden tot gevolg heeft dat Israël een ongekende bloeitijd zal beleven (van duizend jaar). Dat zal ook voor de kerk een zegenrijke tijd zijn, die duurt tot de komst van de Here.
Bij deze visie zijn vragen te stellen, zoals: Zijn de gelovige niet-Joden verbonden met alle Joden of alleen met hen die in Christus geloven? En: Krijgt in deze kijk Israël na Christus niet een belangrijker plaats dan in de Bijbel zelf, met het risico dat te kort wordt gedaan aan het volmaakte werk van Christus? Die vragen roepen om een antwoord.
Israël weer helemaal op de kaart
Volgens een vierde visie staat er voor Israël een geweldig nieuw begin voor de deur. Wanneer Jezus alle gelovigen zal hebben opgenomen, daalt de Heer met zijn Gemeente neer. Hij zal dan als Koning in Jeruzalem heersen. De tempel wordt herbouwd. Dan zal heel Israël de Messias erkennen en Hem dienen in de bloeitijd van duizend jaar. Zo gaat het, omdat God twee volken heeft: Israël, zijn natuurlijke volk, en Christus’ Gemeente, zijn tweede, geestelijke volk.
Deze visie schetst een scenario van de eindtijd, waarin Israël Jezus als zijn Messias erkent. De glorietijd die het volk onder zijn heerschappij zal beleven, is begonnen met de stichting van de staat Israël. Dat voorspelde Jezus in zijn les over de vijgenboom (Mat. 24, 32-35).
Dit standpunt roept de nodige vragen op. De gelijkenis van de vijgenboom heeft naar mijn mening betrekking op de verwoesting van de tempel, het tegendeel van een schitterend perspectief.
Onjuist is ook de opdeling in twee volken van God: Israël, het natuurlijke volk, en de gemeente, het geestelijke volk. Het ging er God namelijk altijd om dat Joden en niet-Joden zouden geloven als Abraham, en zo geestelijke mensen zouden zijn. Daarom maakte Christus die twee (Joden en niet-Joden) één. Ze werden één nieuwe mens, één volk (Ef. 2,11-22). Die eenheid wordt in deze interpretatie echter in tweeën gebroken, mede met behulp van het dogma van ‘de opname van de gemeente’, ontleend aan een onjuiste uitleg van de bijbelse gegevens.
D. Visser, Amersfoort