In de serie Werken in de kerk is een handboek verschenen bestemd voor ouderlingen en werkers in de kerk m/v.
Inderdaad, een boekje om bij de hand te houden. Vrijwel alle aspecten van het ouderlingenambt worden in dit boek besproken. In negentien hoofdstukken met aan het eind een aantal nadenk- en verdiepingsvragen komt ook de ouderling zelf aan bod. Dat is misschien wel een van de meest waardevolle gedeeltes van dit boek. Hoe sta je als ouderling zelf in het leven? Hoe zie je jouw taak in de gemeente? Hoe ga je om met conflicten? Maar bovenal: Hoe is je relatie met je Opdrachtgever? Vanuit dit zelfonderzoek kan en mag je dienstbaar zijn naar de gemeente toe.
Voorbeelden
Elke ambtsdrager in spe worstelt met dezelfde vraag: Ben ik geschikt? Kan ik dit wel?
Vroeger werd er dan nog wel eens gezegd dat je 'vanzelf' daar de kracht voor zou krijgen. Inderdaad, maar gelukkig laat dit boek ook nog een andere kant zien. Vanuit het besef dat je geroepen bent tot het ambt, mag je gebruik maken van de ervaringen en adviezen van anderen. Daar staat dit boek vol mee. Misschien komen sommige hoofdstukken wat technisch en zakelijk over, maar daar is het dan ook een handboek voor. Wat voorbeelden uit verschillende hoofdstukken ter verduidelijking:
Alert zijn wanneer het gaat om de non-verbale uitingen van jezelf of het gemeentelid waar je op bezoek bent. Of om de boodschap die verborgen zit in het antwoord van degene tegenover je. Soms zegt een diepe zucht immers meer dan tien woorden.
Daarop letten en op de goede manier erop reageren kun je leren. Die kennis komt je ook ten goede bij kerkenraadsvergaderingen en besprekingen met grotere groepen. Dat leert ook voorzichtig, liefdevol, maar tegelijk ook helder en doortastend te zijn bij moeilijker gesprekken. Vermanen vanuit je eigen zondebesef doet je milder spreken en reageren. Immers ook de ambtsdrager is een gelijke onder gelijken. Allemaal leven we onder de genadegaven van onze Heer en Heiland. Daar moeten we dicht bij blijven.
Goed dat er in dit boek ruime aandacht is voor het gebed. Bidden, voordat je zelf als ambtsdrager op bezoek gaat. Voor kracht en wijsheid voor jezelf, maar ook voor degene waar je op bezoek gaat. Als ouderling moet je dienstbaar zijn door anderen tot hun recht te laten komen. Hun goede kwaliteiten en gaven naar boven te halen en tot bloei te laten komen. In hun eigen leven, in de gemeente, en in de wereld.
Gangmakers
Wat dat betreft zijn ouderlingen echte gangmakers. Maar let wel: dat begint met goed leren luisteren! Dat geldt ook voor hoe ambtsdragers met elkaar omgaan in de kerkenraad. Dat straalt uiteindelijk altijd af op de gemeente. Daarnaast is het van groot belang dat de kerkenraad zoveel mogelijk taken delegeert aan gemeenteleden en hen zo meer deel laat uitmaken van het kerkelijk gezin. Nog te vaak kom je tegen dat de kerkenraad druk is met taken en besprekingen waarvoor ze niet geroepen is. Leiding geven wil ook zeggen: ruimte en vertrouwen geven aan broeders en zusters in de gemeente. Kijk als kerkenraad eens kritisch naar de agenda van de vergadering.
Kijk ook eens kritisch naar elkaar. Helpen we elkaar genoeg? Kunnen we onze taak nog wel aan?
Heel nuchter wordt er dan ook geschreven over valkuilen in het ambtswerk. Waar leg je prioriteiten? Waar liggen je grenzen? Hoe ga je om met je verantwoordelijkheid naar je gezin, je werkgever, je eigen lichaams- en geestkracht. Wanneer je daar goed mee omgaat is het vervullen van een taak in de gemeente een lust en geen last.
De laatste hoofdstukken gaan over de moeilijke vragen in dit leven. Pastoraat bij ziekte, verlies, gebrokenheid. Hoofdstukken om nog eens vaker over te lezen. Hoe moet je houding in die situaties zijn? Welke bijbelgedeelten kun je wel of juist niet benutten om de ander te ondersteunen? Daar had het boek wel iets dieper op in kunnen gaan. Het gevaar van een 'handboek' is dat het gauw te technisch overkomt. Met zaken als gesprekstechniek e.d. los je lang niet alle problemen en zorgen op. Het helpt wel, maar met liefde voor de ander kom je veel verder.
Voelhorens
Dit boek is een deel uit de serie 'Werken in de kerk'. Geschreven door vier auteurs. Vanuit ieders werkterrein schrijven zij iets over het werk van de ouderling. Dat komt het geheel ten goede.
Voor elk kerkelijk terrein komt of is er inmiddels al een handboek. Dat is tegelijk een minpunt van dit boek.
Een ambtsdrager is als navolger van Jezus Christus niet alleen herder, maar ook leraar en dienaar. Als ouderling heb je ook te maken met diaconale aspecten in je taak. Of het nu gaat om financiën, het inzetten van gaven, het dienstbetoon aan de naaste: ook de ouderling zal in zijn werk oog moeten hebben voor deze belangrijke aspecten. Daar moet je 'voelhorens' voor ontwikkelen. Daarom zou iedere ambtsdrager zowel het handboek voor ouderling als het handboek voor diakenen moeten bestuderen. Het liefst daarnaast ook samen met de kerkenraad als geheel de beide boeken bespreken.
Kortom: een handzaam, overzichtelijk, maar vooral leerzaam boek, aangevuld met een uitgebreide bijlage met literatuur en webadressen. Een must voor iedere ambtsdrager. Maar ook een aanrader voor iedereen die kerkelijk werk verricht.
Tot slot een mooie en belangrijke zin uit het boek: 'Het is jouw taak de ander te helpen om tot een verantwoorde EIGEN keuze te komen. Je helpt om de situatie te verduidelijken, je verduidelijkt welke opties er zijn, vult de argumenten aan die er zijn. pas als iemand een verkeerde weg in dreigt te slaan, corrigeer je.' Een zin die je aan Jezus doet denken.
Art van der Molen, Bierum
Naar aanleiding van: Peter van de Kamp (red.), Handboek voor ouderlingen en oudsten, Buijten & Schipperheijn Motief: Amsterdam 2014, 143 pag., € 16,90, ISBN 978-90-5881-746-4.