Sylvana Simons strijdt tegen racisme. In talkshows identificeert ze zich met haar onderdrukte (Afrikaanse) voorouders. Dat kun je je goed voorstellen. De geschiedenis van slavernij doet pijn. Helemaal zonder taboe is het gesprek daarover niet. Driekwart van de Nederlanders vindt een verandering van Zwarte Piet niet nodig. Maar ergens diep weggestopt zijn veel blanken wel verlegen met hun eigen geschiedenis. We willen best over racisme praten, maar liever niet over de lijn van ons slavernijverleden. Juist daarom heeft Sylvana een punt.
Op social media krijgt Sylvana de wind van voren. Je schrikt van de reacties. Allerlei verwensingen moeten haar duidelijk maken dat ze haar strijd tegen zwarte Piet moet staken. Dat leuke oer-Hollandse kinderfeest moet blijven en Sylvana moet er met haar vingers van afblijven. Niet alleen Sylvana, maar ook winkels en de omroep RTL krijgen het zwaar te verduren als ze een schoorsteenpiet voorstellen. De emoties lopen soms hoog op en er vallen harde woorden.
Waarom wordt er zo boos gereageerd? Willen we echt niet over racisme nadenken, zoals Sylvana beweert? Vinden veel Nederlanders dat er geen racismeprobleem is? Als je echt denkt dat er geen racismeprobleem is, ben je waarschijnlijk blank. Vrij gemakkelijk kun je je ogen sluiten voor het punt dat Sylvana maakt.
Zeven jaar werkte ik op de kostuumafdeling van een herenkledingzaak. Ik zag hoe een talentvolle donkere jongen niet slaagde op de werkvloer. Door zijn huidskleur was hij letterlijk afschrikwekkend voor klanten. Natuurlijk, niemand zei het hardop, maar toen hij ontslagen werd was voor ons als collega’s duidelijk dat zijn huidskleur hem tegenzat in de verkoopresultaten. Weerzinwekkend.
Toch denk ik niet dat Nederland de discussie over racisme wil ontwijken. Het probleem is niet de racismediscussie. Het probleem is zwarte Piet. Zolang Sylvana racisme aankaart via een karikatuur (zwarte Piet) zal het onderwerp zelf als karikatuur worden behandeld.
Stel dat ik het nudisme wil bestrijden omdat ik het geen fijn idee vind om in het bos naakte mensen tegen het lijf te lopen. Dan heb ik op zichzelf best een punt. Maar als ik Donald Duck wil verbieden omdat hij altijd zonder onderbroek wordt afgebeeld, dan maak ik de discussie bij voorbaat belachelijk. Zoiets gebeurt hier ook. Blackfacing (je gezicht als blanke zwart maken) roept bij slachtoffers emotie op, maar in Nederland lukt het niet om dat via zwarte Piet duidelijk te maken.
Als christen komt de vraag op je af of je door deze karikatuur heen kunt kijken. Kun je meevoelen met die donkere jongen van 1.98 meter die telkens als verkoper wordt afgewezen omdat blanken in de winkel voor hem weglopen? Wil je onder ogen zien dat er pijn ligt bij donkere mensen in het westen die in sommige gevallen het gevoel hebben dat ze hun gezicht maar beter wit kunnen maken?
Misschien kunnen we even afstand nemen van zwarte Piet en luisteren naar de pijn erachter. Anders zie je het probleem wel maar hoor je het niet.
S.P. Roosendaal, Nieuwe Pekela