Op de voorlopig laatste dag van de synode werd gesproken over een drietal onderwerpen: over kerkorde en kerkrecht, over de minimumbijdragen van de kerkleden aan de kerkelijke kassen, en over revisieverzoeken. Zoals ik al eerder schreef: de bespreking was achter gesloten deuren omdat dit was voorgeschreven door de procedure bij de behandeling van revisieverzoeken. Voor een dergelijk voorschrift zijn goede redenen. Maar daarover gaat het nu niet. Wel over de uitspraak die de synode deed.
Een aantal kerken zou graag zien dat de synode een kerkelijke uitspraak uit 2013, zou terugnemen of wijzigen. Toen sprak de synode uit dat seksuele omgang tussen mensen van gelijk geslacht niet in overeenstemming is met het Woord van God. Een kerkenraad zal gemeenteleden die een dergelijke omgang kennen, moeten aanspreken. Hij moet dan de weg van kerkelijke vermaning gaan, in de gezindheid van Christus. Wat strijdt met het woord van God, moet ook zo worden benoemd.
Zeventien kerken vroegen herziening van die uitspraak: Amersfoort, Apeldoorn-centrum, - oost en -zuid, Boskoop, Den Haag, Gorinchem, Gouda, Groningen, Hilversum, Leeuwarden, Purmerend, Utrecht-centrum, Veenendaal-Bethel, Zoetermeer en Zwolle. De taak van de synode was om te kijken of datgene wat deze kerkenraden aandroegen, reden was de uitspraak te herzien. Het kon zijn dat de synode in 2013 iets over het hoofd had gezien of iets verkeerd had beoordeeld. Daartoe heeft een synodecommissie een rapport opgesteld, dat nu te vinden is op de website www.cgk.nl.
Uitleg
Kerkenraden vroegen zich af of de synode een juiste uitleg had gegeven van Bijbelteksten die spreken over homoseksueel gedrag (bijv. Rom.1), en of dit de énige juiste uitleg is. Zij droegen soms een andere uitleg aan. Maar die andere uitleg heeft de synode niet kunnen overtuigen. De uitleg van 2013 doet het meest recht aan deze teksten. Ze moeten bovendien worden gelezen in de context van het geheel van het Bijbelse spreken over huwelijk en seksualiteit.
Sommige kerkenraden vonden dat de synode van 2013 onvoldoende rekening hield met de afstand tussen de tijd van de Bijbel en onze tijd: de bijbelschrijvers waren toch niet bekend met homoseksuele relaties in liefde en trouw? Maar de synode oordeelde dat er in 2013 zeker oog was voor deze culturele afstand. En ook al spreekt de Bijbel niet uitdrukkelijk over relaties in liefde en trouw, wil dat toch nog niet zeggen dat de Schrift geen gezag heeft op het terrein van de seksualiteit?
Maar, zou de kerk dan mensen die in liefde en trouw in een homorelatie leven, niet tegemoet kunnen komen, zodat toch een dergelijke relatie mogelijk zou kunnen zijn? De synode zag daarvoor geen ruimte, omdat zij in de Schrift die ruimte niet zag. Wel spreekt de Schrift over de tegemoetkomendheid van God. Maar deze tegemoetkomendheid is geen goedkeuring van een zondige situatie. Ze spreekt eerder over de liefde van God die zijn kinderen wil trekken in de richting van een toegewijde gehoorzaamheid aan zijn geboden. Deze liefde zal een gemeente ook motiveren homoseksuele zusters en broeders bij te staan in het dragen van hun kruis achter Christus, in het bijzonder wanneer zij de ‘gave van de onthouding’ niet ontvangen hebben.
Verantwoordelijkheid
Sommige kerken vonden dat de synode in 2013 trad in de verantwoordelijkheid van kerkenraden. Maar dat is volgens de synode 2016 niet het geval. De vraag is juist door de kerken zelf op de tafel van de synode gelegd. En in 2013 kwamen de kerken gezamenlijk tot een antwoord op een vraag die voor het hele verband van de kerken van belang is, en niet door mindere vergaderingen kon worden beantwoord. Daarbij hoorde ook een uitspraak over vermaan. Tegelijk bevestigde zij dat de uitoefening van de tucht in concrete pastorale situaties volledig berust bij de plaatselijke kerkenraad.
De synode deed in 2013 geen 'leeruitspraak', zoals sommigen kerken meenden. Onder een leeruitspraak wordt verstaan een nadere definiëring van de waarheid, een uitbreiding van de belijdenis, waarmee kerk, geloof en persoonlijk heil staan of vallen. In de geval over homoseksualiteit en homoseksuele relaties gaat het om een richtlijn voor de ambtelijke praktijk.
De synode besloot niet alleen de revisieverzoeken af te wijzen, maar ook om een taakgroep in te stellen. Deze taakgroep gaat een brochure samenstellen met de kernpunten van de revisieverzoeken en het antwoord van de synode daarop. Ook heeft deze taakgroep de opdracht met de kerkenraden die om revisie verzochten, in gesprek te gaan. De taakgroep zal ook het gesprek over homoseksualiteit op classicaal niveau kunnen stimuleren en begeleiden. In een apart besluit is er bij classes sterk op aangedrongen ‘in vertrouwen, wijsheid en geduld met elkaar om te gaan, waar het erop aankomt de kerkelijke uitspraak in het plaatselijk pastorale beleid te verwerken en na te leven, met name wat betreft het kerkelijke vermaan’.
D.J. Steensma, Feanwâlden