Steven Paas schreef een 554 pagina’s dik boek over de kerkgeschiedenis. Het is nog dikker dan het lijkt, want het heeft een kleine drukletter. Anderzijds valt de dikte mee, omdat deze studie veel illustraties telt. Ik vind het jammer dat de foto’s en kaartjes niet scherp zijn. Daartegenover is de tekst van dit kerkgeschiedenisboek glashelder.
Verder mag het duidelijk zijn dat het onmogelijk is om de hele geschiedenis van de kerk in Europa en Afrika in één boek te vertellen, al is het nog zo dik.
Paas maakt zijn keus als gereformeerd theoloog, met affiniteit voor allen die Jezus Christus van harte liefhebben. De auteur heeft zijn sporen verdiend als docent op het Zomba Theoloigcal College in Malawi. Voor zijn studenten schreef hij twee leerboeken kerkgeschiedenis: één over Europa en een tweede over Afrika. Die twee boeken heeft hij in dit boek samengevoegd. Hij schreef in het Engels vanwege zijn primaire doelgroep. Het is ook prima geschikt voor iedereen die interesse voor kerkgeschiedenis heeft en Engels kan lezen.
Ik noem een paar opvallende zaken. Paas definieert de kerkgeschiedenis als volgt: <<cursief>>een samenvattende beschrijving van de voortgang van de Kerk van God door Jezus Christus in deze wereld door de kracht van het Woord en de Geest.<<einde cursief>>
Opmerkelijk is zijn nadrukkelijke betuiging dat de kerk van God is. En in het paradijs begon. Deze overtuiging stemt overeen met de belijdenis aangaande de kerk in artikel 27 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Paas stelt dit met nadruk. Hij begint zijn beschrijving echter bij de komst van Christus, die kwam in de volheid van de tijd. Verder verwoordt Paas de gangbare en aantrekkelijke visie dat God de gunstige omstandigheden op het wereldtoneel gebruikte voor het zenden van de Verlosser. In de Bijbel zelf wordt die verklaring van ‘de volheid van de tijd’ evenwel niet gegeven. Voor mij is het zeer de vraag of hiermee het Romeinse Rijk en het Griekse denken niet te positief geduid worden.
Het evangelie bereikte in de eerste eeuwen niet alleen Europa, maar ook Noord-Afrika. Van grote betekenis zijn de kerkvaders die in dat deel van de wereld hun werk deden, waarbij Augustinus boven allen uitstak. Vooral door hem bleef de invloed vanuit Afrika in Europa groot, zowel voor rooms-katholieken als protestanten.
Later kwam de evangelieverspreiding vanuit Europa in Afrika op gang. In veel Afrikaanse landen bloeit de christelijke kerk, met veel culturele en politieke invloed. Onder Afrikaanse christenen is er een drang om met het evangelie naar het geseculariseerde Europa te gaan. Terecht juicht Paas dat toe. Hij merkt daarbij op hoe belangrijk het is dat de kerk in Afrika kennis heeft van de wereldwijde loop van het evangelie. Hij pleit verder voor wederzijdse bevruchting, met het verlangen dat God zijn werk voortzet door zijn Woord en Geest, totdat zijn koninkrijk gekomen is. Bovendien heeft hij daar alle vertrouwen in, omdat God betrouwbaar is. Daarom eindigt hij zijn boek met het lied: O God, die droeg ons voorgeslacht …wees eeuwig ons tehuis!
Amersfoort, D. Visser
Steven Paas, Christianity in Eurafrica: A History of the Church in Europe and Africa, Washington DC: New Academia Publishing, 2017.