Preken van zestienhonderd jaar geleden: ze bieden nog steeds inspiratie voor het geestelijk leven, én voor diegenen die zelf geroepen zijn het evangelie te verkondigen. De bundel Brood om van te leven bevat de verhandelingen 24 tot en met 54 die Augustinus heeft gehouden over het evangelie van Johannes. Deze bundel bevat verhandelingen over de hoofdstukken 6 tot en met 12 van het evangelie van Johannes. Steeds probeert de kerkvader daarin de diepere betekenis op te sporen van de woorden van Jezus in dit evangelie, en gebeurtenissen die daarin worden besproken. Een voorbeeld: de vijf gerstebroden die door Jezus werden gebroken, wijzen op de vijf boeken van Mozes. Gerst, geen tarwe. Want de gerstekorrel wordt omhuld door een vlies dat je er nauwelijks af kunt krijgen. Zo is het ook met de letter van het Oude Testament: je komt maar moeilijk tot de kern. Maar als je ertoe doordringt, biedt de letter voeding en verzadiging: uiteindelijk Christus zelf. En de jongen die de broden bij Jezus bracht? Die jongen was het volk Israël. Maar Israël kwam niet tot de kern. Het Oude Testament bleef gesloten. En de twee vissen? Die wijzen waarschijnlijk op de priester en koning, beelden van Christus. Israël droeg met zich mee wat het niet verstond. Maar Christus opent de Schriften en haalt het vlies van de gerstekorrel af! Wordt een gerstekorrel in de grond gelegd, dan levert hij veel op. De vijf boeken van Mozes hebben veel opgeleverd door de uitleg ervan.
En zo probeert Augustinus steeds de betekenis van een schriftgedeelte naar voren te halen. Het is niet de manier waarop de studenten in Apeldoorn de Schrift leren uitleggen. Het kan gemakkelijk te gezocht worden. Dan is het eerder inlegkunde dan uitlegkunde. Maar toch, Augustinus reikt vaak mooie gedachten aan. De verhandelingen, zo zegt de inleiding op de bundel, 'behoren tot het onbetwiste hoogtepunt van de verkondiging in de vroege kerk, omdat ze (…) een gedetailleerd en veelkleurig beeld geven van Augustinus' houding als bijbeluitlegger, predikant en pastor'.
De uitgave is keurig verzorgd, bevat een verhelderende inleiding en vermeldt steeds in de kantlijn de tekst waarnaar de desbetreffende passage verwijst.
D.J. Steensma, Feanwâlden
Aurelius Augustinus, Brood om van te leven. Verhandelingen 24-54 over het Johannesevangelie. Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Hans Tevel en Hans van Reisen, DAMON, Eindhoven 2017, €49,90, 488 blz., ISBN 978 94 6340 101 2.