De eerste zondag in oktober is benoemd tot Israëlzondag. De datum valt in de tijd van de Joodse Hoge Feestdagen: Nieuwjaar, Grote Verzoendag en het Loofhuttenfeest.
De Joodse feesten hebben ook voor een groeiende groep christenen weer aantrekkingskracht gekregen. Dat is te begrijpen. Er valt veel van te leren. En het brengt ons dichter bij het Joodse volk. Afgelopen maandag en dinsdag werd Rosj Hasjana gevierd, het Joods Nieuwjaar. Op deze feestdag wordt de ramshoorn geblazen. Het is een gezellig feest, maar ook een feest van inkeer. Je overdenkt je zonden van het afgelopen jaar. En iedereen wenst elkaar een goed en zoet Nieuwjaar toe. Appels en honing worden uitgedeeld om de wens te onderstrepen. Het Joods Nieuwjaar is het begin van de Tien Ontzagwekkende Dagen, die eindigen met Jom Kippoer, de Grote Verzoendag. Dit belangrijke feest wordt dit jaar op woensdag 9 oktober gevierd. Op die dag zijn de mensen vijfentwintig uur samen in de synagoge. Er wordt niet gegeten en niet gedronken. Het is de tijd om te luisteren en om tot inkeer te komen. Iedereen overdenkt zijn zonden en probeert met zijn naasten in het reine te komen en daarna met God. Joodse feesten zijn feesten van inkeer en herdenken.
Herdenken
Als je door Israël reist, is het niet eenvoudig om te verwoorden wat je het meest raakt. Er zijn zoveel dingen die indruk maken. Het uitzicht over de tempelberg bijvoorbeeld, of de stilte in de graftuin en al die orthodoxe Joden op straat. En niet te vergeten al die militairen. Toch was voor mij tijdens onze eerste Israëlreis een moment dat me geweldig raakte. De tekst die op een muur stond bij de ingang van de grote herdenkingsplaats Yad Vasjem: Ezechiël 37, 14. Wat een droevige plaats daar. Je wordt er als het ware omringd door dorre doodsbeenderen. En dan die tekst: ‘Ik zal mijn Geest in u geven, u zult tot leven komen en Ik zal u in het land zetten.’ Overweldigend en ontzagwekkend. Alles lijkt samen te komen. Die dorre doodsbeenderen zijn er, maar tegelijk zijn we in het land. De Joodse gemeenschap is teruggezet in het land. En nu wachten we op de Geest, die beloofd is. En er zijn nog zoveel onvervulde beloften. Isaac Da Costa, de Messiaanse Jood uit de negentiende eeuw heeft er dit over gezegd. ‘De gehele Schrift is Oosters van afkomst, en, bijzonder de profetische Schrift, een doolhof van heilige raadsels, doch er is een draad, die er doorheen leidt. Het is hiermede als met een geheimschrift, dat men aan een gevangene schrijft. Die er de sleutel van heeft, leest er geheel iets anders uit, dan die er de sleutel niet van heeft. In dit opzicht is de Bijbel een verwonderlijk boek.’ In het vernieuwde Yad Vasjem Museum hebben ze er iets van proberen uit te beelden. Je wordt langs alle dieptepunten van de Holocaust geleid. Kijk je achterom, dan zie je een muur, zwart van ellende. Maar kijk je vooruit…, dan kijk je naar het licht. Je ziet een prachtig panorama. Het wijde Joodse bergland en in de verte is nog iets dat we nu nog niet zien. Israël leeft. Het volk is terug. Het blijft een wonder. Maar zelfs wonderen wennen. En natuurlijk wordt er van alles op het wonder afgedongen. Kritiek genoeg. Haat ook. Meer dan genoeg. Nee, Israël is niet volmaakt, maar het feit dat op 14 mei 1948 de onafhankelijkheid van de staat Israël werd afgekondigd, blijft een groot wonder en bergt veel verwachting in zich.
Kerk en Israël
Er is voor de christelijke kerk veel reden om positieve aandacht te schenken aan Israël. Israël is onze oudste broer. We zijn geënt op de oude stam. We delen dezelfde wortels. Toch is de relatie kerk en Israël bijna altijd een problematische geweest. Ook in de Vroege Kerk zijn heel pijnlijke uitspraken gedaan in de richting van de Joden. Weinig kerkvaders hebben Paulus nagezegd dat ze wel ‘weg van Christus wilde zijn’ omwille van de Joden (Rom.11,3). Niet zelden was het tegendeel het geval. Er klonken harde woorden over de joodse gemeenschappen. Terugziend is het voor ons natuurlijk makkelijk oordelen. De uitspraken moeten zeker ook in hun context gezien worden. En toch… Romeinen 9, 10 en 11 hebben toch altijd in de Bijbel gestaan? Hoe is de kerk zo snel zo verdwaald geraakt? Luther was niet de eerste en ook niet de enige die schold op de Joden. Niet iedereen deed het zo onbehouwen, maar toch…, de Lijdenstijd was altijd een zware tijd voor de Joodse gemeenschap. Diepe schaamte past ons daarvoor. ‘God heeft Zijn volk niet verstoten.’ Wie zijn wij om dat wel te doen.
Nieuwe haat
Angstwekkend is het ‘nieuwe’ antisemitisme in Europa. Meer dan de helft van de Joden in ons continent is bang voor een geweldincident. En dat is geen angstige fantasie. Regelmatig worden Joden op straat aangevallen. De Duitse overheid en ook de Duitse Joodse Raad raadt Joden af om met een keppeltje de straat op te gaan. Een nieuwe vorm van antisemitisme zie je op de internet fora. De meest vreselijke dingen worden daar onbekommerd gezegd. De samenzweringstheorieën zijn weer helemaal terug. De angst slaat om je hart. Wat moeten we doen? Het Joodse volk en Israël liefhebben. En proberen daar een vorm aan te geven. En bidden, altijd bidden om vrede voor Jeruzalem.
Krijn de Jong, Urk