Op de lagere school leerden wij de namen van drie reformatoren: Zwingli, Luther en Calvijn. Over de eerste werd echter maar weinig verteld, over de andere twee des te meer. Zwingli werd een beetje beschouwd als een tweederangs reformator. Dat kwam waarschijnlijk ook omdat vrijzinnigen Zwingli hadden geclaimd als hun kerkvader. In werkelijkheid was Zwingli echter een origineel gereformeerd denker die veel betekend heeft voor de Reformatie in heel Europa, maar vooral in Zwitserland.
Harm Veldman doet daar in zijn biografie over de Zwitserse Reformator op een overzichtelijke en prettige manier verslag van. De lezer leert Zwingli kennen als een gedreven en briljant theoloog. Hij heeft heel de Bijbel in het Zwitsers-Duits vertaald en veel commentaren geschreven. Verder heeft hij in de meningsverschillen over doop en avondmaal een eigen stem laten horen. Van zijn avondmaalsopvatting is vaak een vertekend beeld gegeven, alsof hij het avondmaal slechts zag als een herinneringsmaaltijd. In werkelijkheid ging het hem om het gedenken van Christus’ dood om het heil te beleven. Zijn accenten waren anders dan van Calvijn, maar in hun visie op het avondmaal was er geen tegenstrijdigheid. Van belang is ook zijn krachtig pleidooi voor de kinderdoop, waarmee hij de idee van de wederdopers bestreed, dat een gemeente van pure gelovigen haalbaar zou zijn.
Geloven was voor Zwingli geen binnenkerkelijk gebeuren,. Volgens hem vraagt het om politieke en maatschappelijke verantwoordelijkheid, om sociale gerechtigheid. Hij probeerde dat in zijn tijd gestalte te geven. Wij zouden van hem kunnen leren dat nu te proberen. U begrijpt dat dit boek voor geïnteresseerden in kerkgeschiedenis een aanrader is. Zeker, omdat niemand minder dan onze professor Selderhuis het van harte aanbeveelt.
Ook Zwingli’s boek over de doop is de moeite waard. Harry Roth gaf zijn vertaling van dit boek in 2007 uit in eigen beheer. Het is verblijdend dat het nu gelijktijdig is uitgegeven met de biografie van Harm Veldman. Lof voor de uitgever, waardoor hij een mooie bijdrage heeft geleverd om Zwingli onder de aandacht van een groot publiek te brengen.
Met verbazing en genoegen heb ik dit boek van Zwingli gelezen. Ik wist niet dat hij zo fris en origineel kon schrijven. De Reformator betoogt dat de doop als een uiterlijk teken van het verbond is gegeven, maar dat het in wezen gaat om de geloofsverbinding met God. In zijn redenring betrekt hij relevante teksten, zoals Matteüs 28, 19, Markus 16, 16 en Romeinen 6, 3-5. Hij verklaart deze teksten niet uitvoerig, maar vanuit het verband waarin ze staan geeft hij ze een plaats in zijn argumentatie.
Hij typeert de wederdopers als dooploochenaars en doopsplitsers. Dat zijn niet bepaald vleiende kwalificaties. Zwingli noemt hen zo, omdat hij zeer verontrust is over hun ideeën. En omdat hij hun argumentatie ondeugdelijk vindt. In alle verwarring tussen Rooms-Katholiek en de wederdopers wil hij de Bijbelse gereformeerde koers varen. Wat daarvan volgens hem afwijkt, bestrijdt hij scherpzinnig en ironisch. Wie dit geschrift in het juiste perspectief kan plaatsen, kan er van leren en er genoegen aan beleven.
D. Visser Amersfoort
Harm Veldman, Huldrych Zwingli, Reformator, ISBN 9789492433442, 221 pagina’s, prijs € 19,99.
Huldrych Zwingli , Doop, wederdoop, kinderdoop, vertaald door Harry Roth, ISBN 9789492433442, 160 pagina’s, prijs € 15,99.
Beide boeken zijn in 2019 uitgegeven bij Brevier in Kampen.