Wat moeten we denken als het gaat om de corona-crisis? Wat gebeurt er allemaal, en kun je, of moet je de crisis die we nu meemaken aan God verbinden?
De Engelse theoloog Tom Wright, bekend om zijn toegankelijke uitleg van de Bijbel, schreef een boekje waarin hij op deze en andere vragen ingaat. Graag geef ik enkele gedachten weer.
Een christelijk antwoord?
Wright vertelt dat er bij ingrijpende dingen, de eeuwen door, verschillende antwoorden gegeven zijn die als verklaring moesten dienen. Aan de ene kant was er altijd de verklaring dat alles wat er gebeurt voorbestemd is: je moet je er dus maar in schikken. Aan de andere kant was er ook altijd de verklaring dat alles toevallig gebeurt: je moet daarom maar proberen er zo goed mogelijk mee om te gaan. En dan was er ook altijd de verklaring waarbij benadrukt werd en wordt dat het leven op aarde vol zit met nare dingen, maar dat de mens bedoeld is voor een andere en betere wereld. Grofweg, zegt Wright, komen deze drie theorieën ook vandaag weer allemaal aan bod. De vraag is echter of we daarmee in een bijbels spoor zitten. En dus, of we vanuit deze theorieën bij een christelijk antwoord op de coronacrisis uit komen.
Het Bijbelse verhaal
Om tot zo’n christelijk antwoord te komen, stelt Wright, kunnen we er niet omheen om de Bijbelse werkelijkheid onder ogen te zien. Die werkelijkheid tekent ons aan de ene kant het verhaal van God met zijn volk, waarbij zichtbaar wordt dat God uit is op een leven van shalom, met Hem. Daarnaast echter laat de Bijbel ook de werkelijkheid zien van de macht van de duisternis die er altijd weer op uit is Gods werk te doorkruisen en kapot te maken. Met die duistere macht hebben we te maken. Maar dan gaat het er niet om dat we die duistere macht begrijpen of kunnen verklaren, maar dat we vast blijven houden aan het feit dat God rechtvaardig is, ook al lijkt alles dat tegen te spreken. In dit verband wijst Wright op Job, die dat ook deed. Voor Job bleef het raadsel van zijn lijden onopgelost, maar hij bleef zich aan God vastgrijpen.
Jezus’ dood en opstanding
In dit verband wijst Wright vervolgens op Jezus die, als Hij geconfronteerd wordt met lijden, niet kijkt naar de oorzaak daarvan, maar die in zijn leven en met name in zijn dood en opstanding zichtbaar maakt wat God aan het lijden doet. Daarom moeten we bij alle vragen over hoe we de dingen die gebeuren moeten duiden, nooit met verklaringen komen waarbij Jezus buiten beeld blijft. We moeten, zegt Wright, niet achter Jezus’ rug om conclusies over God trekken. Dat mogen we niet. Wij kunnen niet en mogen niet buiten het evangelieverhaal om praten. Dus is de vraag wat God met wat er gebeurt wil zeggen ook niet los te maken van Jezus. God heeft zich namelijk helemaal uitgesproken in Jezus. In het door Hem volbrachte werk heeft God zijn ultieme boodschap gegeven. Er komen geen verdere ‘laatste’ boodschappen meer. Daarom moeten de dingen die gebeuren ‘gelezen’ worden in het licht van de dood en opstanding van Jezus. Om er gelovig op te reageren.
Niet waarom, maar wat …?
Dat gelovig reageren heeft intussen een duidelijke inhoud, en gaat een duidelijke kant op. Wright vertelt dat de christenen in het Nieuwe Testament niet de ‘waarom-vraag’ stellen als er ingrijpende dingen gebeuren. Als Agabus, in de tijd dat Paulus en Barnabas in Antiochië werken, met de profetie komt dat er binnenkort een grote hongersnood zal komen (Hand. 11,27-30), reageren de gelovigen niet door te vragen «cursief» waarom «einde cursief» dit gebeurt? Ze stellen vooral de vraag «cursief» wat «einde cursief» zij in die aanstaande noodsituatie kunnen doen? Ze komen niet met vragen maar ze komen in actie. Ze steken de handen uit de mouwen. En gaan helpen.
En dat heeft de kerk altijd gedaan.
Wright geeft verschillende voorbeelden uit de geschiedenis waarin de kerk, terwijl er van alle kanten paniek ontstond vanwege rampen en epidemieën die zich voltrokken, liet zien dat er ook een ander antwoord mogelijk is. Waren het niet juist de christenen die zieke mensen bleven verzorgen toen de pest rondwaarde?
Nee, het betekent niet dat je zorgeloos moet zijn, maar wel praktisch en gelovig. Vertrouwen en verantwoordelijkheid (voorzorgsmaatregelen) sluiten elkaar niet uit, maar horen bij elkaar. De kerk mag (en daartoe is ze toch ook geroepen) juist in de crisis van vandaag laten zien dat zij Christus vertegenwoordigt, die in deze wereld tekenen oprichtte van Gods helpend ingrijpen.
Wrights boekje zet aan tot nadenken. En dat is goed!
Jan van ’t Spijker, Hoogeveen
Naar aanleiding van Tom Wright, God en de pandemie. Een theologische reflectie op het coronavirus en wat volgt, KokBoekencentrum: Utrecht, 2020, 112 p., € 14,99, ISBN 978 90 435 3556 4.