Ter gelegenheid van de honderdste sterfdag van Abraham Kuyper (1837-1920) is een bundel interviews verschenen met vijftien personen die op een of andere manier een link met hem hebben. Kuyper is begonnen als predikant, maar werd daarna de voorman van de antirevolutionaire beweging. Hij was minister-president (1901-1905), lid van de Tweede Kamer voor de ARP en lid van de Eerste Kamer. Onder zijn leiding werd de Vrije Universiteit (Amsterdam, 1880) opgericht. Kuyper was ook op journalistiek gebied actief.
Op kerkelijk terrein was hij de voorman van de Doleantie (1886), een beweging die brak met de grote Nederlands Hervormde Kerk. Uit de vereniging van dolerende kerken en andere (afgescheiden) gemeenten zijn de Gereformeerde Kerken (synodaal) voortgekomen (1892). In de theologie is de naam van Kuyper verbonden met o.a. de gedachte van de veronderstelde wedergeboorte. Op grond van deze gedachte werden kinderen gedoopt. Dat was voor enkelen in 1892 een van de redenen om niet met de Vereniging mee te gaan. Zij wilden blijven wat zij waren: christelijk-gereformeerd. De doop is een bevestiging van de belofte van God, en geen bevestiging van wat we in mensen veronderstellen. Als Christelijke Gereformeerde Kerken hebben we altijd onze reserve gehad ten aanzien van Kuyper. De gedachte van de veronderstelde wedergeboorte doet tekort aan de noodzaak van de oproep tot geloof en bekering.
De bundel bevat interviews van journaliste Agnes Amelink met o.a. een achterkleinzoon van 'Abraham de Geweldige', met zijn biograaf (Jeroen Koch), met de rector van de VU (Vinod Subramaniam), met de hervormde bonder Jan van der Graaf, met Ruth Peetoom (twee periodes partijvoorzitter van het CDA), met filosoof Govert Buijs, met historicus Georg Harinck, en met enkelen die studie naar het gedachtegoed van Kuyper hebben verricht. Opvallend is dat dit gedachtegoed momenteel velen wereldwijd aanspreekt. Het merendeel van zijn boeken is in het Engels vertaald. Bij dit gedachtegoed hoort ook de uitspraak dat er geen gebied in het leven is waarvan Christus niet zegt dat het van Hem is! En waarom zouden hulporganisaties die zich laten inspireren door het evangelie, geen financiële steun van de overheid mogen ontvangen? In de VS is voor die gedachte ruimte gekomen, mede door mensen die zich door Kuyper lieten inspireren. Kuyper geeft nog steeds handvatten aan diegenen die als christen werkzaam willen zijn in de samenleving. God werkt met zijn algemene genade ('gemene gratie') in heel de wereld. Deze genade houdt haar in stand en maakt haar ontwikkeling mogelijk. Naast deze positieve punten komt ook in de bundel naar voren dat Kuyper, hoe geweldig ook, zijn minpunten had. Hij was bovendien een kind van zijn tijd, in bijvoorbeeld zijn visie op het onderscheid tussen rassen.
D.J. Steensma, Feanwâlden
Agnes Amelink, Mijn Kuyper. Gesprekken over geloof, politiek en cultuur, KokBoekencentrum: Utrecht 2020, 160 blz., €16,99, ISBN 978 90 435 3378 2. Met foto's van de geïnterviewden.