Israël is een naam die je regelmatig tegenkomt, zowel in de wereld als in de kerk. Het NOS-journaal en het RTL-nieuws besteden bijna wekelijks aandacht aan Israël. In de kerk hoor je deze naam vaak, en niet alleen in de lezing uit de Schriften. Ook in liederen en gebeden komt Israël voor. Waarom eigenlijk? Waarom vinden we als Christelijke Gereformeerde Kerken Israël belangrijk? Wat maakt dat we aandacht hebben en vragen hiervoor? Op deze basale vragen wil ik in deze serie van drie artikelen ingaan.
Als we Israël zeggen, kunnen we drie dingen bedoelen: een volk, een land en een staat. Om met het laatste te beginnen: in 1948 is de huidige staat Israël opgericht. Omringd door islamitische koninkrijken en republieken is Israël een rechtsstaat met een democratisch gekozen regering, zoals dat in veel Europese landen het geval is. In deze staat heeft het Joodse volk na de verschrikkingen van de holocaust een ‘veilig thuis’ gevonden. Omdat er vrijheid van godsdienst is, kunnen Joden, moslims en christenen naast elkaar leven.
Israël is ook een prachtig land waarheen je heerlijk op vakantie kunt gaan. Het land is zeer de moeite waard om te bezoeken qua natuur en cultuur. Natuurlijk zijn de Bijbelse plaatsen aantrekkelijk. Daarom maken christenen uit heel de wereld een reis naar het ‘land van de Bijbel’.
Maar Israël is vooral Gods volk, voortgekomen uit de aartsvaders Abraham, Izak en Jakob. Laatstgenoemde kreeg van de HEER een nieuwe naam: Israël (Gen.32,28; 35,10). De twaalf zonen van Jakob werden de stammen van Israël die mochten wonen in het beloofde land. In deze serie artikelen wil ik aandacht vragen voor Israël als volk van de HEER.
Schriften
Waarom hebben we zoveel aandacht voor Israël? Het eerste antwoord ligt voor de hand: omdat de naam Israël ontzettend vaak in de Bijbel voorkomt. In de Schriften kom je deze term ruim 2900 keer tegen. Ter vergelijking: dat is ongeveer drie keer zoveel als de naam Jezus in de Bijbel staat.
Omdat Gods Woord door de Reformatie weer de bron van geloof en kerk is geworden, kunnen en willen we daar niet omheen. Een Bijbel zonder Israël is ondenkbaar! Als Gods Woord het zo vaak over Israël heeft, zouden wij er dan over zwijgen of er mondjesmaat over spreken? Nee, dan willen we er juist de aandacht op vestigen!
Gods trouw
Maar er is een andere reden die veel gewicht heeft: God is een God van trouw! Dat zit al in Gods Naam: IK BEN. De HEER blijft altijd dezelfde. Daarom zingen we: Groot is uw trouw, o Heer (Opw. 123). Bij God is geen ‘schaduw van omkeer’. Mensen veranderen, maar de HEER verandert nooit. Koninkrijken en wereldheersers komen en gaan, maar wat God zegt, houdt altijd stand (Jes.40,6-8; 1 Pet.1,24-25). God vergeet zijn verbond met Israël nooit, en de beloften die Hij aan zijn volk gaf evenmin. Hij is trouw aan Israël!
Om die reden hebben onze kerken het deputaatschap Kerk en Israël. Via haar website en het Israëlmagazine Verbonden (dat elk kwartaal verschijnt) worden aspecten van Gods én onze relatie met Israël belicht. Dit deputaatschap heeft in 2012 een brochure uitgebracht met de titel Voorgoed verbonden. Hierin wordt uitgewerkt hoe we als kerken de relatie tussen God, Israël en de Kerk zien.
Eén ding is glashelder: in Gods handelen voert zijn trouw de boventoon. Daarom heeft Hij het ‘huwelijksverbond’ met zijn volk, na de bevrijding uit de slavernij van Egypte gesloten op de berg Sinaï (Ex.19,1-6), niet afgeschaft. Hij heeft zijn eigendom nooit vergeten – zijn bruid nooit verlaten. Met andere woorden: het volk Israël is nog altijd Gods oogappel (Deut.32,10, Zach.2,8). Wie aan Gods volk komt, komt aan Hem! En andersom: wie de nakomelingen van Abraham zegent, zal zelf gezegend worden (Gen.12,3). God en Israël zijn voorgoed verbonden!
Vervanging
In de eeuwen die achter ons liggen, is dit gegeven vaak genegeerd. Door menigeen is beweerd dat Israël als Gods volk passé was, en dat God de Kerk in plaats van Israël heeft gesteld. We noemen dat de vervangingsleer: in Gods plan heeft de christelijke gemeente de plek van het Joodse volk ingenomen. Het begin van de Kerk betekende dus het einde voor Israël, en de beloften die de HEER aan zijn volk gaf, zijn nu alleen nog op de Kerk van toepassing. Klopt dat?
Nee, in het licht van Gods nooit aflatende trouw zijn zulke gedachten onhoudbaar. God heeft nog steeds een plan met zijn volk, en Israël is nog altijd zijn oogappel. Het Joodse volk is niet een volk zoals er vele op aarde zijn. Zij is het volk dat God Zelf uitgekozen heeft om zijn heilsplan in deze wereld te realiseren. Daarom kan er van vervanging geen sprake zijn. Overigens wel van vervulling, maar dat is iets anders.
Gods kiest
In de Bijbel lezen we dat God kiest. Hij kiest Kanaän als het land waar zijn volk mag wonen. Hij kiest Jeruzalem als zijn heilige stad. Hij laat de tempel bouwen en kiest die plek om er te wonen te midden van zijn volk. Daarom wordt er in de Bijbel gesproken over Góds land, Góds stad en Góds huis. Op zo’n manier heeft Hij een volk uitgekozen met een doel: mensen uit Israël en de andere volken te verlossen. Jezus zei het als volgt tegen een niet-Joodse vrouw: het heil is uit de Joden (Joh.4,22). Daar gaan we in het tweede artikel mee verder.
Lieuwejan van Dalen, Hoogeveen
Ds. L. van Dalen is lid van het deputaatschap Kerk en Israël