Je leest het wel in ons kerkblad. Beroepen te… en dan de naam van de beroepen predikant of kandidaat. In een volgend nummer staat dan ‘aangenomen naar’ of ‘bedankt voor’. In die tussentijd gebeurt er van alles, net zoals er voordat een beroep uitgebracht wordt al van alles gebeurd is. In dit artikel wil ik u meenemen hoe dat voor een predikant is. Hoe ervaart hij het proces in de loop naar een beroep toe, wat gebeurt er allemaal en wat zou er eventueel anders kunnen.
Concreet volgen we ds. M.J. van Keulen van Drogeham in het proces van beroepen worden door de gemeenten van Meppel en Onstwedde, omdat deze beroepen chronologisch precies op elkaar volgen. Dat doen we in dagboekvorm. Eerst een inleiding, dan de gebeurtenissen en aan het einde van dit artikel volgen enkele evaluerende opmerkingen.
Vooraf
Als predikant ben je drie jaar nadat je bevestigd bent in je gemeente in principe weer beroepbaar. Dat betekent dat andere gemeentes je kunnen vragen om eens bij hun voor te gaan om te kijken of er een ‘match’ is. Eerlijk is eerlijk, bij het preken in andere gemeentes is dat voortdurend iets wat meekomt. Hoe de contacten met de gemeente zijn, hoe de gemeente luistert, wat er voor en na de dienst gezegd wordt, het zijn allemaal dingen die een bepaald beeld van een gemeente geven. Omgekeerd geeft het voorgaan van een predikant ook een beeld van wie hij is. Wat ik hiermee wil zeggen is, dat een dergelijk proces nooit helemaal bij nul begint.
Ds. Van Keulen heeft, voordat hij predikant werd, in Meppel stage gelopen en ook als leraar in Meppel gewerkt. De stad Meppel en de gemeente van Meppel zijn dus niet helemaal onbekend voor hem. Tijdens en na de stage is hij regelmatig voorgegaan in Meppel, zeker toen deze gemeente vacant werd. Drogeham heeft een middagdienst om 14.00 uur, dus een derde dienst in Meppel om 17.00 uur is goed mogelijk. Predikant en gemeente kennen elkaar dus al redelijk. Hieronder een chronologisch overzicht van wat er gebeurd is.
Oktober 2021: De beroepingscommissie belt voor een oriënterend gesprek. Staat ds. Van Keulen open voor een gesprek over een eventueel beroep uit Meppel? Zulke vragen zijn wat lastig. Als je direct ja zegt, zou je kunnen denken dat iemand graag ergens weg wil. Met direct nee zeggen kan je ook zomaar een weg blokkeren. Ds. Van Keulen staat open voor een gesprek. Vooraf wordt een profielschets toegestuurd van de gemeente van Meppel. Dit wordt als een open en eerlijk document ervaren. Een kennismakingsbezoek volgt en daarna is het een tijdje stil.
Januari 2022: De beroepingscommissie neemt contact op. Vanwege allerlei corona-beperkingen was het wat lastig vergaderen, waardoor het hele proces wat vertraging opgelopen heeft. De kerkenraad van Meppel is nu aan zet en zodra er meer nieuws is, zal men contact opnemen.
Februari 2022: De beroepingscommissie van Onstwedde neemt contact op met ds. Van Keulen. Er wordt een afspraak om voor te gaan gemaakt voor mei 2022.
April 2022: De beroepingscommissie van Meppel komt opnieuw op bezoek in Drogeham. Er wordt gesproken over de noodzaak van een predikant, met name voor het jongerenwerk. Ze hebben de kerkenraad positief geadviseerd om ds. Van Keulen te gaan beroepen en dat de verdere procedure ingezet kan worden. Of het een fulltime-beroep of een parttime-beroep gaat worden, wordt nog nader onderzocht. Er wordt gesproken over een datum waarop ds. Van Keulen in Meppel voor kan gaan en een datum voor de stemming over het beroep.
Ondertussen heeft de beroepingscommissie van Onstwedde gevraagd om op 8 mei op beroep te komen preken en worden ds. en mevr. Van Keulen uitgenodigd om een keer in Onstwedde te komen om kennis te maken. Op deze manier krijgt zowel (een deel) van de gemeente van Onstwedde als de familie Van Keulen een aardig beeld van elkaar.
Zondag 01 mei 2022: Aan de gemeente van Meppel wordt bekend gemaakt dat de kerkenraad het plan heeft om ds. Van Keulen te gaan beroepen. Binnenkort komt hij preken en op 22 mei zal er de stemming zijn. In Drogeham maakt ds. Van Keulen dit zelf bekend aan de kerkenraad. ‘Ik hecht er aan om transparant te zijn.’
Zondag 15 mei 2022: In de middagdienst gaat ds. Van Keulen voor in Meppel. Op beroep preken, heet dat. De preek gaat over Amos 9. Ondanks de druk die een mogelijk beroep zou kunnen gaan leggen, verliep de dienst ontspannen, zo vertelt ds. Van Keulen. Dat wordt ook door mensen in Meppel zo ervaren.
Zondag 22 mei 2022: Na de morgendienst wordt er in de gemeente van Meppel gestemd over het voorgenomen beroep. Een ruime meerderheid blijkt voor het beroep te zijn, zodat er een telefoontje naar Drogeham gaat. ‘Je bent beroepen door de gemeente van Meppel.’ Het gaat om een parttime beroep (70%). Een periode van gesprekken, overwegingen en gebed breekt aan.
Maandag 23 mei 2022: De gemeente van Onstwedde belt naar Drogeham met de mededeling dat ze in Onstwedde ds. Van Keulen willen gaan beroepen. Het gaat om een enkelvoudige kandidaatstelling. Het zal twee keer aan de gemeente meegedeeld worden, zoals de kerkorde dat voorschrijft, en dan zal op zondag 13 juni de stemming gehouden worden. Dat betekent dus concreet dat de drie weken van het beroep van Meppel dan al voorbij zijn en dat direct daarna een mogelijk beroep van Onstwedde zou komen.
Woensdag 25 mei 2022: Een delegatie van de beroepingscommissie (= kerkenraad) van Meppel reist naar Drogeham om de beroepsbrief persoonlijk te overhandigen. In deze brief staat wat de gemeente verwacht van de dominee en wat daar tegenover staat. Het is gebruikelijk dat de consulent van de beroepende gemeente zijn handtekening in de brief zet en daarmee akkoord gaat met de dingen die in de brief staan.
Maandag 30 mei 2022: De familie Van Keulen bezoekt de gemeente Onstwedde om nader kennis te maken. Een deel van de gemeente is aanwezig en vertelt iets over het reilen en zeilen van de gemeente.
Ondertussen wordt er volop gereageerd door verschillende mensen door middel van telefoontjes, kaartjes en gesprekken, ook vanuit de gemeente van Drogeham. Fijn om te merken dat er meegeleefd wordt vanuit de eigen gemeente. Het doet goed dat mensen uiten dat ze graag willen dat je blijft.
Donderdag 02 juni 2022: Vandaag staat een kennismaking met de gemeente van Meppel op het programma. Verschillende commissies en verenigingen vertellen wat ze doen in de gemeente en hoe hard er een predikant nodig is.
Zaterdag 05 juni 2022: Na veertien dagen van gebed, overwegingen en gesprekken heeft ds. Van Keulen helderheid over het beroep gekregen. Hij neemt een principebesluit en gebruikt de laatste week om te bekijken of zijn besluit ook bevestigd wordt.
Vrijdag 11 juni 2022: Ds. Van Keulen maakt aan de voorzitter van de kerkenraad van Meppel zijn besluit bekend. Hij heeft niet de overtuiging dat de weg van de Heere voor hem naar Meppel leidt en meent dan ook voor het beroep te moeten bedanken.
Zondag 13 juni 2022: In de kerkdienst van Meppel wordt een brief van ds. Van Keulen voorgelezen waarin hij zijn besluit kenbaar maakt en iets van de overwegingen deelt.
Na de morgendienst wordt er in Onstwedde gestemd over het voorgenomen beroep en na die stemming belt de voorzitter van de kerkenraad op om te vertellen dat de gemeente van Onstwedde ds. Van Keulen bij meerderheid van stemmen beroepen heeft. Opnieuw breken drie weken van overwegen aan.
Dinsdag 15 juni 2022: Een delegatie van de kerkenraad van Onstwedde reist af naar Drogeham om de beroepsbrief te overhandigen en een gesprek met de familie Van Keulen te hebben.
Vrijdag 25 juni 2022: Opnieuw wordt er een principebesluit genomen over het beroep en wordt in de resterende week bezien of er rust komt bij dit besluit. Ds. en mevr. Van Keulen merken bij zichzelf en ook in Drogeham dat er veel behoefte aan rust is na een aantal hectische weken.
Donderdag 30 juni 2022: Er is rust gekomen bij het genomen besluit en er is dringend rust nodig in huize Van Keulen. Er wordt daarom naar Onstwedde gebeld met de mededeling dat er geen weg naar Onstwedde gezien wordt. De roeping ligt nog in Drogeham.
Zondag 04 juli 2022: In Onstwedde wordt een brief van ds. Van Keulen voorgelezen. Hij heeft geen vrijmoedigheid ontvangen, zoals dat zo mooi heet, om naar Onstwedde te komen als predikant. De gemeente van Onstwedde wordt van harte in de hoede van de grote Herder bevolen.
Evaluerende opmerkingen
Een proces van het uitbrengen van een beroep is voor een gemeente én voor een kandidaat/predikant een intensief traject. Een beroepingscommissie is vaak al maanden bezig met lijstjes maken, gesprekken voeren en mogelijkheden zoeken om de kandidaten te laten voorgaan. Voor een predikant is het vaak ook een moment van evaluatie van de afgelopen jaren. Vragen als: wat heb ik kunnen doen, waar ben ik nodig, waar wil de Heere mij hebben etc. kunnen een rol spelen.
‘Zou hij gaan of zou hij blijven’, dat is een vaak gehoorde opmerking. Het is goed dat ook de gemeente waar de predikant staat, nadenkt over wat het beste is voor de gemeente en de predikant. Soms kan een predikant na zes jaar nog steeds met veel zegen werken in een gemeente, maar is het voor de ontwikkeling van hem én de ontwikkeling van de gemeente helemaal niet verkeerd als er een andere plaats komt. Dat vraagt van gemeentes, kerkenraden en predikanten iets van een helicopterview.
Een belangrijk punt is en blijft de communicatie. Communiceren met de gemeente én met de kandidaat. Zorgvuldigheid is altijd belangrijker dan snelheid. Wie kent niet de voorbeelden van situaties waarin de kerkenraad te snel wil en te ver voor de gemeente uit loopt, met alle nare gevolgen van dien? Communicatie met de kandidaat is ook erg belangrijk. Kan hij zich vinden in het voorgestelde traject?
Voor een predikant is een periode van het hebben van een beroep vaak ingewikkeld. Overal waar je komt, is het onderwerp van gesprek. Je woorden worden op goudschaaltjes gewogen. 'Hij zal het wel aannemen, want hij zei toen,’ en dan volgt er iets. Reacties uit de gemeente die beroept doen goed, evenals reacties uit de eigen gemeente. Tegelijk moeten we ook eerlijk zijn dat mensen die vinden dat je beter maar kunt gaan, dat gevoelen (meestal) niet uiten. Dat is te begrijpen en misschien ook wel wenselijk. Kritische geluiden blijven nu eenmaal langer hangen dan andere.
Het is goed dat de predikant 'maar' drie weken bedenktijd heeft, die periode moet niet te lang worden. Soms kan er - vanwege elkaar gedeeltelijk overlappende beroepen - uitstel gevraagd worden, maar dat is niet echt verkieslijk. Het is goed om te informeren bij de predikant na een beroepingstraject wat nodig is, qua rust en dergelijke. De ene predikant zal het liefst even afstand nemen van het werk, een ander wil graag weer gewoon aan de slag kunnen. Laat het als kerkenraad onderwerp van gesprek zijn met je predikant.
Onze Christelijke Gereformeerde Kerken kennen geen bisschop die bepaalt waar iemand na een aantal jaren heen gaat. Dat is ook goed, hoewel soms zo'n bisschop ook wel voordelen zou hebben. Laten gemeentes en predikanten zich in ons systeem goed oriënteren en nauwkeurig communiceren, tot eer van onze God, tot opbouw van Zijn gemeente(n).
Jurrian Oosterbroek, Dronten