Als iemand iets doet wat pure verspilling is van tijd of geld, omdat het niet wordt gewaardeerd, wordt deze uitdrukking wel gebruikt. Immers wat heeft een varken aan parels? Helemaal niets en dat doe je dus niet! Je gooit parels niet bij de varkens. Toch kan het maar zo gebeuren, dat iemand iets doet, dat onverhoopt niet wordt gewaardeerd. Een voorbeeld: 'Mijn goede raad was parels voor de zwijnen: ze deden alles toch op hun eigen manier.' Gevalletje jammer dan, hun probleem, zou je zeggen. Niet ernstig.
De uitdrukking kent haar oorsprong in de Bijbel. Jezus doet deze oproep in de Bergrede. De perikoop, die gaat over de balk en splinter, wordt afgesloten met dit vers: ‘Geef wat heilig is niet aan de honden en gooi je parels niet voor de zwijnen; die zouden ze maar met hun poten vertrappen, zich omkeren en jullie verscheuren’ (NBV). Dergelijke combinaties zijn ondenkbaar, zeker voor Joden. Met ‘wat heilig is’ wordt het offervlees bedoeld en honden zijn voor Joden zo’n beetje de meest onreine beesten. Parels zijn waardevol en net als de honden zijn varkens onrein.
Waarom dan toch deze waarschuwing? Kennelijk gebeurde iets dergelijks toch! De perikoop begint met de zin ‘Oordeel niet opdat u niet geoordeeld wordt.’ en vervolgens worden de balk en de splinter breed besproken. De splinter die een kleinigheid bij de ander vertegenwoordigt en de balk in je eigen oog waardoor de splinter niet eens te zien is. Dat wat je over die ander te zeggen hebt, keert zich met extra kracht tegen je. Het verscheurt je net als de varkens.
Jezus roept ons op om zuiver om te gaan met elkaar, maar zeker ook met jezelf. Het heeft met heiligheid en zuiverheid te maken. Ga zuiver om met alles wat heilig is, dat wil zeggen ‘apart gezet voor God’. En dat is zeker een ernstige zaak.
Nel Noppe, Leeuwarden