We zitten in de huiskamer van het Leger des Heils op Urk. Ze hebben daar, na het uitbreken van de oorlog in Israël, de deur opengezet voor bidders. Ik hoop dat meer kerken dat hebben gedaan. Elke avond zijn we ruim een half uur bij elkaar om ons hart uit te storten. Vanavond worden de foto’s van al de gegijzelden getoond. Onder elke foto staat de naam en de leeftijd vermeld. Een zwaar gevoel overvalt me. Weer al die namen. Weer al die vrouwen, weer al die mannen, weer al die kinderen. Peuters, tieners, bejaarden. Ze werden nog niet gedood, ze worden gegijzeld. Wat een doodsangst moeten zij en hun families doorstaan. Je durft amper over hun situatie na te denken. ‘Voorlopige overlevenden’ zijn het. Overlevenden van een pogrom. Een geweldsorgie. Een ‘feest’ van martelen, verminken, verkrachten en doden. Hoe bestaat het?
Pogroms
Al deze verschrikkingen zijn voor Joden niet nieuw, maar we dachten wel even dat het geschiedenis was geworden. Maar helaas, het gaat gewoon weer over vandaag. Pogroms zijn een zeer pijnlijk deel van de Joodse geschiedenis. In Oost-Europa en Rusland waren het regelmatig terugkerende verschijnselen. Ooit zag ik in een documentaire filmbeelden van een pogrom, ik geloof uit een van de Baltische staten of uit Oekraïne. Oude vrouwen werden aan hun haren over straat gesleept. Die angst, die weerloosheid die ik toen zag voel ik nog steeds. Brute slachtpartijen. Wat een barbaarsheid. ‘Nooit meer’, riepen we. En nu gebeurt het toch weer.
Herdenken
De jaarlijkse Nationale Holocaust Herdenking probeer ik altijd bij te wonen. Hij vindt elk jaar plaats op de eerste zondag na 27 januari, de dag dat Auschwitz werd bevrijd. ‘Nooit meer Auschwitz’ staat er op het monument in het Wertheimpark. ‘Nooit meer’ klinkt het elk jaar uit vele monden. En wat betreft de slachtoffers, ‘nooit mogen we hen vergeten’. Daarom klinken ook al die namen telkens weer. Tijdens de herdenking in Westerbork klinken ze, maar het meest indrukwekkend in dit opzicht is het Kindermonument in Yad Vashem. Aan een stuk door worden daar de namen van de vermoorde kinderen genoemd. Doordat het er donker is, je ziet in de grote ruimte alleen een soort sterrenlucht, dringen de namen door tot diep in je hart. In Amsterdam is er sinds 19 september 2021 het Holocaust Namen Monument. Muren van honderdtweeduizend bakstenen met de namen van omgekomen Nederlandse Joden. Al die namen lijken een verweer tegen de vijand die het Joodse volk wil uitdelgen, zodat er geen gedachtenis meer aan hen is. ‘Komt, zeiden zei, laten we hen uitroeien, zodat zij geen volk meer zijn en aan de naam van Israël niet meer gedacht wordt’ (Psalm 83:5). Daarom is gedenken zo belangrijk. Gedenken is een daad. Een frontale actie tegen het vergeten.
Oorlog
We zijn nu in twee verschrikkelijke oorlogen beland. Oorlog is altijd een verschrikking. Oorlog en de hel worden vaak in een adem genoemd. Oorlog lijkt iedereen aan te tasten. Alle duivels komen uit de hel. Vriendelijke mensen kunnen zomaar veranderen in verkrachters en moordenaars. Hoe kun je daar mee omgaan? Wraak is een gedachte die al snel opkomt. Geen goede gedachte. Het leidt alleen maar tot meer vernietiging, meer wonden en meer pijn. Er zijn genoeg voorbeelden van.
De geallieerden die ons in 1945 bevrijdden van de nazi’s, bombardeerden op de valreep nog even de Duitse stad Dresden. Wat een zinloze vernietiging, wat een toevoeging van leed. Het laat zien hoe gecompliceerd we in elkaar zitten en hoe oorlog en geweld burgers en regeringsleiders totaal ongeremd kunnen maken. De Amerikaanse president Biden maande Netanyahu in dit opzicht terecht tot voorzichtigheid. ‘Na 9/11 hebben we wraak genomen, maar we hebben ook fouten gemaakt’. Goed om dat te erkennen. Goed om je vrienden te vermanen tot bezonnenheid. Daar moet overigens niet makkelijk over worden gedacht. Het is niet eenvoudig om kalm te blijven als je vijanden een bloedbad aan richten en dat op straat uitbundig vieren. Israël moet zich beheersen. De vrienden van Hamas zijn daar nog ver vandaan. ‘De joodse entiteit moet van de aardbodem verdwijnen’, klinkt het uit Iran.
Bekeren
Hoeveel erger moet het nog worden voordat Israël en wij allemaal ons tot God gaan wenden en Zijn Naam gaan aanroepen? Wat moet er nog gebeuren voor dat we ons neerwerpen in gebed en vasten? Vrienden uit Israël schreven ons een bericht uit hun land in oorlog. Ze zijn ‘believers’, Joden die de Messias belijden. Voordat ze hun gebedsonderwerpen doorgeven geven ze eerst een aantal constateringen. ‘God heeft de controle’ en ‘God houdt van Israël en zal dat altijd blijven doen’. Maar ook, ‘het huidige Israël leeft niet in gehoorzaamheid aan God’ en ‘net als in het verleden straft God Israël door de omringende volkeren’. ‘Maar zij die tegen Israël opstaan zullen op vele wijzen gestraft worden’. En tenslotte, ‘God houdt van alle mensen, Joden en Palestijnen en Hij wil dat allen tot geloof komen’.
Wat kunnen we voor jullie doen?, vroeg ik. ‘bidden, bidden, bidden’, was het antwoord.
‘Bidt voor de gelovigen zodat ze moed vinden om hun licht te laten schijnen’, ‘bidt voor bovennatuurlijke wijsheid voor de leiders van de regering en van het leger’. ‘Bidt om troost voor hen die geliefden hebben verloren’.
Weest nuchter en waakt
Het valt niet mee om in tijden van oorlog het hoofd koel te houden. Het eist de nodige zorgvuldigheid en de nodige kennis om de juiste informatie te vergaren. Naast elke oorlog loopt parallel een pr-oorlog. ‘Weest nuchter en waakt’, die oproep is beslist nodig. Wat dat betreft is dat dansfeest een afschrikwekkend voorbeeld. ‘Je weet waar je aan begint als je een muziekfestival organiseert in bezet gebied’, schreven de vijanden. Maar ook als vrienden moeten we zeggen dat het nu beslist geen tijd is om jezelf door LSD-gebruik en paddo’s in een roes te brengen. ‘Uw tegenpartij, de duivel, gaat rond als een brullende leeuw, op zoek naar wie hij zou kunnen verslinden’. Je houdt je adem in en je houdt je hart vast. Wat moet we doen? Bidden, bidden, bidden. Bidden om vrede. Bidden om genezing, om zelfbeheersing, om moed. Bidden om de komst van de Vredevorst. ‘Een Kind is ons geboren… ‘Naam boven alle naam’.
Krijn de Jong, Urk