Diaconaat en ouderen
Het aandeel ouderen op het totaal van de bevolking bedroeg in 1990 12%. Prognoses voorspellen een toename van het aantal ouderen naar 26% in 2040. Gerekend met een te verwachten bevolkingsgroei komen we dan op bijna 5 miljoen ouderen, 65+, op een totaal van 19 miljoen inwoners.
Dat noemen we vergrijzing. Dat geeft problemen in de ouderenzorg, huisvesting en op vele andere terreinen. Het is goed om daar tijdig over na te denken. Dat begint met in kaart te brengen waar we het over hebben. Bijvoorbeeld: wanneer ben je een ‘oudere’, wat is de invloed en betrokkenheid van de oudere generatie bij onderlinge hulp en vrijwilligerswerk? En zo zijn er nog meer raakvlakken, waarbij je ook de vraag kunt stellen: Is het niet juist de oudere die heel veel activiteiten in stand houdt?
En zo kom ik bij het kernthema van dit boek: wat is in deze hele materie de taak van de diaken en van de gemeente en met name hoe kijken we daar vanuit ons geloof tegenaan?
De schrijver heeft zich heel breed laten informeren, gekeken naar plaatselijke initiatieven, naar landelijke acties en uiteraard heeft hij bestudeerd wat er in het verleden door kerken en commissies, deputaten en schrijvers is gepubliceerd. Wat opvalt door de jaren heen is dat het onderlinge liefdebetoon van intern ook naar extern gaat. Mooi voorbeeld is het prachtige werk van de Voedselbank.
Een van de prikkelende conclusies is dat het diakenambt steeds dichter bij het ouderlingambt komt te staan. Je kunt dat overigens ook omkeren. Het diaconaat naar ouderen is in deze tijd verschoven naar een combinatie met het pastoraat. Het gaat veel minder om financiële problemen en steeds meer om eenzaamheid en zorgzaamheid. Ook een zaak om over na te denken is het feit dat heel veel vrijwilligerswerk en onderlinge hulp door dezelfde categorie ouderen wordt gedaan.
Genoeg reden dus voor ouderlingen en diakenen samen dit thema op de agenda te zetten. Praat er eens over op een gemeenteavond. Durf de discussie aan met 30-50-jarigen, die, dat besef ik, ook best wel druk zijn met gezin en werk. Het zou goed zijn als zij desondanks meer zouden bijdragen in tijd en energie. Het boek laat zien dat het noodzakelijk is. En niet te vergeten, onze gezamenlijke christelijke roeping. Jezus was daar in Mattheüs 25 heel duidelijk over.
Hans de Waal, Diaconaat en ouderen, Uitgeverij Eburon, Utrecht, ISBN 978-94-6301-387-1, Prijs € 24,50
Art van der Molen, Ten Boer
Sunday Funday
In dit boek staan allemaal creatieve en inspirerende ideeën om te doen met het hele gezin. Kinderen en jongeren leren veel door ervaring. De opdrachten en activiteiten zijn gelinkt aan bijbelse verhalen of bijbelse thema’s. Op deze manier kun je met kinderen en tieners door middel van activiteiten en opdrachten in gesprek over God en geloof. De opdrachten die erin staan zijn heel divers. Er zijn activiteiten voor binnen en voor buiten, kort of uitgebreid. Een erg leuk en inspirerend boek, ook voor jeugdleiders.
Hanna Holwerda, Sunday Funday. Bijbels activiteitenboek voor het hele gezin. Leeuwarden: Ark Media, 2024, 144 blz., €18,99, ISBN 9789033831652
ds. Albert-Jan Dorst, Surhuisterveen
Waar ben je?
‘Mens, waar ben je’? Die vraag van God aan Adam vormt de titel van dit boekje van Ron van der Spoel en tegelijk is dit het onderwerp van de eerste meditatie. Er staan totaal 12 van deze meditaties in het boek die allemaal gaan over een vraag die God aan mensen stelt. Het zijn persoonlijke vragen, zoals de vraag van Jezus aan Bartimeüs: wat wilt u dat ik voor u doen zal? Maar soms ook algemene vragen, zoals de vraag van Jezus in Lucas 18: Maar als de Mensenzoon komt, zal Hij dan nog geloof vinden op aarde? Inhoudelijk is het sterk – zoals je misschien ook wel verwacht van Ron van der Spoel. Het zijn meditaties van een kleine 10 pagina’s waarin steeds weer de vraag dichtbij wordt gebracht. Op de achterflap staat dat de meditaties geschikt zijn om in een groep te bespreken – dat zie ik niet zo snel. Maar ze zijn zeer geschikt voor persoonlijke lezing.
Ron van der Spoel, Waar ben je? Mediteren over Gods vragen aan ons. Utrecht: KokBoekencentrum uitgevers, 2023. ISBN: 9789043539784. Prijs: € 10,99.
Wouter Moolhuizen, Hoogeveen
Waarom de wereld een hel nodig heeft
Dit essay is geschreven door Arnold Huijgen, onze voormalige hoogleraar Dogmatiek in Apeldoorn die nu aan de Protestantse Theologische Universiteit doceert. Op 1 september 2023 sprak hij bij de opening van het academisch jaar van de PTHU een rede uit, die verder uitgewerkt is in dit essay.
In dit essay gaat Huijgen op zoek naar de relevantie en betekenis van de hel. Want het is opvallend te noemen dat er in de kerk aarzeling is om te spreken over de hel, terwijl seculiere Nederlanders onbekommerd over de hel kunnen spreken. Huijgen zoekt naar een manier van spreken over de hel die niet te maken heeft met het aanwakkeren van angst, maar die Bijbels gefundeerd is. Die zoektocht gaat via drie christelijke visies op de hel naar de Bijbelse achtergronden en het spreken over de hel in de oudheid.
Huijgen pleit in zijn essay om vanuit de geloofsbelijdenis te spreken over de hel. Daar wordt gezegd dat Jezus is neergedaald in de hel. Van daaruit maakt de auteur duidelijk dat Christus verlost van de existentiële dreiging en dat er een plek is waar het ultieme kwaad wordt geoordeeld. Geldt dit dan ook voor concrete mensen? Die vraag – die Huijgen een blijvende open wond noemt – kan ook alleen vanuit Christus beantwoord worden. Aan het kruis wordt de liefde van God zichtbaar en blijkt dat het ‘ja’ van God krachtiger is dan het ‘nee’. Dit betekent echter niet dat er geen ‘nee’ is.
Huijgen heeft de theologie een dienst bewezen door dit thema opnieuw bespreekbaar te maken. Hij verbindt het spreken over de hel met het concrete leven, zonder uit het oog te verliezen dat het in het Bijbelse spreken over de hel gaat over een werkelijkheid die verder rijkt dan onze werkelijkheid. Het blijft daarom een spreken in beelden en overstijgt de grenzen van onze mogelijkheden. In een voetnoot geeft de auteur aan dat hij werkt aan een uitgebreider boek over de hel waarin hij nog dieper op dit thema in zal gaan.
Arnold Huijgen, Waarom de wereld een hel nodig heeft. Utrecht: KokBoekencentrum, 2023, 96 blz., €14,99, ISBN 9789043540346
Ds. Albert-Jan Dorst, Surhuisterveen