Een van de rituelen rondom de paasdagen is het bouwen van een
?poasbulte?. Ds. H. Jonkman vertelt hoe hij hier vroeger van kon
genieten en over de oorsprong van dit gebeuren.Als jongen heb ik er altijd van genoten om een aantal weken voor Pasen met een groep jongelui uit de buurt een ?paosbulte? te bouwen. Het was altijd op dezelfde plaats in een vrije ruimte in een wildgebied op Alteveer bij Hoogeveen. De boeren bewaarden snoeihout en afvalhout, kranten en zakken van papier (waarin voedsel voor het vee gezeten had) en soms ook wel autobanden voor dit feestelijk gebeuren. Dat alles werd op zaterdagen bij elkaar gehaald met een paardenwagen, zonder paard; alles werd met menskracht gedaan en wat hadden we er een plezier in om elk jaar de ?paosbulte? nog weer groter te krijgen dan het vorige jaar. Soms moest je zelfs de laatste dagen wacht houden bij de bult, zodat het niet werd aangestoken door andere jongelui. En als het op tweede paasdag donker begon te worden, dan gingen we met zijn allen - ouders en kinderen - naar de ?paosbulte?. Als ongeveer iedereen aanwezig was, werd de ?paosbulte? door ouderen aangestoken en zij hielden alles in de gaten. Een paar opgeschoten jongelui probeerden zo lang mogelijk boven op de bult te blijven zitten, totdat het hun te heet werd onder hun gat. Als jongen genoot ik van dit feest. Je dacht niet na over het ontstaan van dit ? van oorsprong ? heidens feest en je dacht ook niet na over milieuvervuiling.
Oorsprong
Wie over het ontstaan en voortbestaan van paasvuren meer wil weten kan dit via Wikipedia te weten komen. Ook voor dit artikel heb ik hiervan gebruik gemaakt. Ik heb niet geweten, dat dit feest zo omvangrijk was, tot ver over de Nederlandse grenzen. De noordgrens van het gebied waarin dit volksgebruik plaats vindt loopt door Denemarken en de zuidgrens door Zwitserland en Oostenrijk. In Nederland zijn de meeste vuren in Drenthe, Groningen, Overijssel en Gelderland. Het betreft hier een oud gebruik waarvan verondersteld wordt dat het een voorchristelijke oorsprong heeft. Het paasvuur geldt als lentevuur, waarin er een verlangen was naar zon en vruchtbaarheid en vreugde om (terugkeer van) de zon. Volgens de overlevering zouden het lichtschijnsel, vonken en rook een weldadige uitwerking hebben op de vruchtbaarheid van de velden.
Het paasvuur heeft dan ook niets met Pasen te maken. Het behoort tot de lentefeesten. Het heeft te maken met de jaarcyclus van winter en zomer. In het voorjaar is er een verlangen naar zon, warmte en daarmee begint ook het werk op het land en van daaruit is ook wel te begrijpen dat het te maken heeft met de vruchtbaarheid van het grondgebied.
In de 17e eeuw werden er vanuit de protestantse kerk pogingen gedaan om deze traditie te be?indigen, omdat er zoveel gedronken werd, gehost en andere werelds vermaak. Aan het eind van de 20e eeuw kwam het paasvuur onder druk te staan door strenge milieuvoorschriften. Maar al met al is dit gebeuren niet te verbieden en elk jaar komen duizenden mensen op dit paasvuur af. Elke keer, als ik de paasvuren zie, begint er bij mij iets te tintelen.
Vuur
Vuur heeft altijd iets aantrekkelijks en is tegelijkertijd zo verwoestend.
Als je naar een vlam kijkt, boeit het. Het is in beweging, het heeft prachtige kleuren.
Tegelijkertijd weten we ook hoe een klein vuur een heel bos in brand kan zetten en zelfs hele gebieden kan platbranden, waarbij mensen omkomen.
In de bijbel kom je vuur ook in vele vormen tegen, zoals: vuurbekken, vuurgloed, vuurkolom, vuuroffer, vuurvlam.
Vuur hoort ook bij het gebeuren als God op aarde verschijnt, denk maar aan Gods verschijning bij de Horeb. Het is een teken van Gods heerlijkheid en majesteit.
Opmerkelijk is een tekst als Leviticus 23:25, waar - in de vertaling van 1951 - staat, dat het volk Isra?l op een grote feestdag een ?vuuroffer? moet brengen. De NBV vertaalt dat als ?offergave?; bedoeld zal zijn: een deel van het vlees als een offer aan God brengen door het met vuur te verbranden.
Het vuur heeft in de bijbel ook iets van verwoesting, van oordeel. In Deuteronomium 4:24 wordt van de HERE gezegd, dat Hij een verterend vuur is; bij de wederkomst zal de aarde door vuur vergaan.
Christen en paasvuur
Ik kan die twee zaken ? christen en paasvuur - niet zo maar met elkaar verbinden; ze sluiten voor mij elkaar ook niet uit. We leven in een maatschappij, waarin we meedoen met vele volksvermaken, zoals Koninginnedag en met jaarlijkse gebeurtenissen, zoals de viering van oud en nieuw. Volgens mij schiet een christen net zoveel vuurwerk af als een niet-christen. En pas op als je in die tijd de ander gaat vermanen met het denken aan het milieu!
Zo ook bij een ?paosbulte? en paasvuren; als kind legden we zeker geen verbintenis met het heidendom of met vruchtbaarheid. Het was en is een volksvermaak, waarvan klein en groot, christen en niet-christen genoten; het was en is een sociaal gebeuren.
Ik heb ook nooit een verbintenis gelegd tussen het gebeuren van de opstanding van de Here Jezus met Pasen en de paasvuren. De opstanding van de Here Jezus is dan ook van een geheel andere orde en veel dieper ingrijpende betekenis dan het maken van een ?paosbulte? en het genieten van een paasvuur.
De opstanding van de Here Jezus is voor mij fundamenteel voor mijn leven hier op aarde en voor het leven tot in eeuwigheid; het paasvuur is slechts van deze aarde en daarom ook tijdelijk. Om deze dingen in een goed vergelijk te kunnen zetten, moet ieder voor zichzelf maar eens Prediker 7:16-20 lezen.
Ik wens u goede Pasendagen toe.
Dronten
H. Jonkman