Wat heeft geloof met democratie te maken? Helemaal niets, nada, njente, toch? Geloof is persoonlijk en zonder betekenis voor de samenleving. Prima als je gelooft, maar laat dat geloof in de publieke ruimte thuis, alsjeblieft. Anders krijg je gedonder.
Maar geloof blijkt goed voor een democratie te zijn. Daarop wijst Jan van Benthem in zijn commentaar in het ND van 17 september jl. Dat gaat over onderzoeker Jamie Bartlett, die in Groningen tijdens de Nacht van de dictatuur waarschuwde, dat de democratie bedreigd wordt door een digitale revolutie.
Grote Internetbedrijven zoals Google en Facebook verzamelen namelijk enorme hoeveelheden gegevens over hun gebruikers. Het is bekend dat Facebook al van 87 miljoen burgers in de VS en in Groot-Brittannië een digitaal profiel heeft gemaakt, mede gebaseerd op hun internetgedrag. Die gegevens worden voor miljarden euro’s aan bedrijven verkocht. Die bedrijven kunnen daarmee hun aanbod zo precies mogelijk op hun klanten afstemmen. Dit wordt psychometrische profilering genoemd. Eenvoudig gezegd: met jouw profielgegevens kunnen bedrijven en politici jouw geest, dus wat je denkt, wilt en voelt, berekenen en beïnvloeden. Uit onderzoek is gebleken dat deze techniek is gebruikt bij de verkiezingscampagne van president Trump en ook bij het Brexit-referendum.
Deze techniek is een bedreiging voor de democratie. Het tast de vrijheid van individuele burgers aan. Zonder goede wetgeving worden over twintig jaar bijvoorbeeld verkiezingsuitslagen meer bepaald door de data-wetenschap dan door de vrije keuze van burgers. Dat zou de omgekeerde democratie zijn. Politici, die op basis van het digitale profiel inspelen op gevoelens van onzekerheid en gedrag aansturen. Daarmee is politiek niet langer een bedrijf van overtuigingen, maar van manipulatie geworden. Dat moeten we niet willen.
Wie gelooft laat zich minder snel beïnvloeden dan wie nergens meer in gelooft. Zij laten zich door hun geloof minder snel beïnvloeden. Ze zijn onafhankelijker. Vandaar dat geloof het cement van de democratie is. Juist de zwevers, mensen zonder overtuiging en geloof, zijn kwetsbaar en beïnvloedbaar. Daarom heeft de democratie mensen met geloof nodig. Zonder hen sluipt de nacht van de dictatuur snel nabij.
Gurbe Huisman, Winschoten