Jouw spiritualiteit
Dat idee werd nog versterkt door de woorden op de achterflap: ?Ontdek je eigen manier van geloven. Hoe kunnen we de Bijbel, de kerkgeschiedenis en de wijsheid van christelijke klassiekers integreren in onze moderne levensstijl?? Naar mijn idee kon dit niet goed zijn en niet goed gaan. Ik had er een hele discussie over met ??n van mijn dochters. Zij liet mij zien dat dit boek, deze manier van de Bijbel uitleggen en toepassen, bevrijdend kan werken voor heel veel reformatorische en evangelische christenen. En inderdaad, het is waar, wij reformatorischen, maar welhaast nog sterker en dominanter, evangelischen streven naar uniformiteit. Bij evangelischen, om kort te gaan, moet iedereen altijd blij zijn in de Heer. Bij reformatorischen, moet alles vooral in ingetogen stijl zijn. De liturgie is zo strak als ons aloude psalmbord. Gevolg in beide kampen: routine vroomheid en vooral uiteindelijk: geestelijke droogte en lege harten. Thomas houdt ons voor dat de Bijbel ons leert dat er binnen het christelijke geloof veel verschillende en aanvaardbare manieren zijn om uiting te geven aan onze liefde voor God. ?De Bijbel leert ons dat God van Genesis tot Openbaring Dezelfde is, hoewel mensen die ene God op vele manieren dienden. Abraham had een religieuze voorkeur en bouwde overal waar hij kwam een altaar. Mozes en Elia vertoonden activistische trekken in de confrontatie met goed en kwaad en in hun gesprekken met God. David loofde God met een enthousiaste stijl van aanbidding, terwijl zijn zoon Salomo uitdrukking gaf aan zijn liefde voor God door royale offers te brengen. Maria van Bethani? is het klassieke voorbeeld van een contemplatief christen, zoals ze aan Jezus? voeten zat. Door God te aanbidden volgens de manier waarop Hij ons heeft gemaakt, bevestigen we zelfs het werk als Schepper.? pag. 14. ?God heeft ons verschillende persoonlijkheden en temperamenten gegeven. Het is niet meer dan natuurlijk dat deze verschillen weerspiegeld worden in onze godsdienst.? Pag. 17.
Negen spirituele temperamenten
Vervolgens komt Thomas, mede op aangeven van de psychologie van de menselijke natuur, tot negen spirituele temperamenten of talen: die van de natuur, van de zintuigen, van rituelen en symbolen, door toewijding en ascese, door confrontatie en actie, door anderen te helpen, in vreugde en spontaniteit, door stilte en contemplatie, met kennis en verstand. Pag. 19-26. Verder in het boek diept hij al deze manieren van spiritualiteit uit en illustreert ze met bijbelse figuren en figuren uit de kerkgeschiedenis en mensen van vandaag.
Op het eerste gehoor, komt ons dit allemaal vreemd voor. Is dit niet een ver doorgeschoten vorm van typologie? Raak je niet gevangen in allerlei rubricering en hokjes. Dat gevaar is niet denkbeeldig en er zit ook wel een vorm van willekeur in welke personen Thomas plaatst bij welk type spiritualiteit. Laten we toch de staf niet te gauw over hem breken. In het verleden en nu nog zijn wij in prediking en pastoraat meer typologisch bezig dan we voor waar willen hebben. Vaak zijn we ons dat weinig bewust. We lezen de geloofsbeleving van Abraham, David of Petrus in onze geloofsbeleving of andersom: We stellen hen als voorbeeld - en mogelijk zelfs norm - voor onze geloofsbeleving. Dat gebeurt in reformatorische kring en in Evangelische kring hebben ze er ook een handje van. Het grote gevaar en nadeel zijn dat we zo, vaak onbewust, alle gelovigen of alle gemeenteleden op dat moment persen in die ene geloofsbeleving en geloofsmanier als een Abraham, als een David, als een Petrus. Meestal ook nog nadat wij er heel veel bij hen hebben ingelezen tot zelfs de drieslag ellende, verlossing, en dankbaarheid aan toe.
Krampachtigheid
Ik vind het de moeite waard om met Thomas eens na te denken over de diversiteit van spiritualiteit en in de Bijbel en in de kerk en onder ons. Te gauw immers ergeren we ons in de kerk of in de eigen gemeente aan anderen die op een andere manier hun geloof uiten of in praktijk brengen. Of we stellen de manier van die ene ons ten voorbeeld, terwijl het qua natuur helemaal niet bij ons past. Dan krijg je krampachtigheid, om niet te zeggen, verkramping. De negen spirituele talen, zoals Thomas die noemt, kunnen ons helpen voor onszelf helder te krijgen in welke hoek je zit. En dat hoeft niet beperkt te blijven tot een bepaalde stijl. Er is een veelkleurigheid en veelzijdigheid en dat laat zich nooit echt vangen in systemen. Terecht waarschuwt Thomas er nadrukkelijk voor ?het niet te reduceren tot een stel formules en handigheidjes.? Pag. 29. Wie dat doet is dan weer net zover als in het begin: routine vroomheid! Bijna elk boek dat handelt over spiritualiteit, van vroeger en nu, heeft het gevaar in zich de ?vrome mens? te veel centraal te stellen. Dat gevoel krijg je bij het lezen van dit boek ook. Niettemin, in Bijbel en theologie komt naast God, ook de mens voluit ter sprake. En dat is ook de bedoeling van dit boek: de mens ter sprake voor het aangezicht van God en tot Zijn glorie.
De vertaling is hier en daar onzorgvuldig en ontbreekt soms helemaal bij een gedicht of lied en taalfouten zijn er te vinden, zelfs door mij. Wie meer wil weten over dit boek en over de zaak waar het hier om gaat wordt verwezen naar de EO-site: www.JouwSpiritualiteit.nl.
Assen
Stoffer Otten
N.a.v. Gary Thomas, Jouw spiritualiteit - geloven zoals je bent, 240 pag., Prijs: ?12,90, ISBN 978-90-5881-475-3, Uitgeverij Buijten & Schipperheijn, Amsterdam