In dit nummer van het Kerkblad staat het thema 'zingen en muziek' centraal. Nu allerlei activiteiten binnen de gemeenten weer van start gaan, is het goed om bij alles wat er in de gemeente gedaan wordt ook aan deze belangrijke aspecten van het gemeente-zijn aandacht te geven. Zang en muziek zijn maar geen tweederangs aangelegenheden, maar uiting van geloofsleven en geloofsbeleven. Wie de Bijbel leest, zal dat beamen. In dit artikel gaat het om de vraag: waarom zingen we in de gemeente?
De eeuwen door is er veel gezongen, zowel buiten als binnen de kerk. Het zingen buiten de kerk laat ik rusten, al zou daar ook best het een en ander over te zeggen zijn. Ik beperk me tot het zingen binnen de kerk. En ook dan zou je weer een beperking kunnen aanbrengen. Immers, binnen de kerk wordt niet alleen tijdens de erediensten gezongen, maar ook daar omheen. Veel gemeenten hebben een koor dat regelmatig oefent en van tijd tot tijd een uitvoering geeft. Daarnaast kan er ook thuis gezongen worden, persoonlijk of in gezinsverband, al zal dat laatste in onze jachtige tijd naar mijn inzicht veel minder gebeuren dan vroeger, toen het harmonium in menig huisgezin nog een centrale plaats innam. En laten we ook niet vergeten het zingen tijdens de catechisatie en op de verenigingen. De gemeente van Christus is, als het goed is, een zingende gemeente.
Maar met name in de zondagse samenkomsten neemt rondom Woord en sacramenten de zang een belangrijke plaats in. De gemeentezang is een wezenlijk onderdeel van de eredienst.
Waarom zingen we eigenlijk in de kerk?
Om God te loven
'Wat is het doel van jouw leven?', vroeg een predikant aan een jongen uit zijn gemeente. 'Grof geld verdienen', was zijn antwoord. Voor velen is dat inderdaad het hoogste levensdoel. Anderen zoeken het in genot, carri?re, eer, gezondheid, geluk en noem maar op. Maar als we God in Christus leren kennen dan zien we dat het hoogste doel van ons leven is: Hem loven en prijzen. Dan komt de lof en de eer van God op de hoogste plaats te staan. Wanneer op de Pinksterdag door de oproep van Petrus: 'Bekeert u!' mensen naar de Heere Jezus uitgedreven worden, nadat de Heilige Geest in hun leven intrek genomen had, dan lees je: 'En zij prezen God' (Hand. 2:47). Hier is een zingende gemeente, de gemeente van het Nieuwe Verbond.
Maar dat gold ook voor de gemeente van het Oude Verbond. In Psalm 22 staat dat God troont op de lofzangen van Zijn volk. En zou dat ook vandaag niet zo zijn wanneer we als gemeente onze lofliederen zingen. Met name het boek van de Psalmen is vol van de lof op God. Denk bijvoorbeeld aan Psalm 66, waarin vanaf het begin tot het einde God wordt groot gemaakt. 'Geef Hem lof en eer', is de inzet.
God prijzen gaat verder dan Hem danken. Bij danken gaat het om wat wij van Hem ontvangen. Bij Hem loven vallen wij er om zo te zeggen buiten en richten we ons helemaal op wie Hij is en wat Hij deed. We ervaren als het ware een stukje hemel op aarde wanneer we als gemeente in onze lofliederen boven onszelf uitstijgen en de Heere, onze God, de glorie toezingen. We worden er ook toe aangespoord. Paulus wekt in Efeze 5:19 de gemeente op: ' Spreek onder elkaar met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen, en zing voor de Heere en loof Hem in uw hart'. Tekens als christenen samenkomen mogen ze God loven met en tegenover elkaar.
Om God antwoord te geven
Er zou geen lied gezongen worden als er eerst niet gelovig is geluisterd naar het spreken van God door zijn Woord. De Bijbel is de bron van onze gemeentezang en bepaalt ook de inhoud ervan. In psalm en lied vertolken we iets van de grote daden van God vanaf de schepping tot aan de wederkomst van Christus. Zijn wondere daden van verlossing en bewaring van Zijn volk in het Oude Testament, maar ook in het Nieuwe Testament. Met als centrum het heilswerk van de gekruisigde en opgestane Christus, waardoor zondaren met God verzoend worden. Als in de verkondiging de boodschap van het heil in Christus ons hart raakt en we er door het geloof in gaan delen, dan zal dat zijn weerklank daarin vinden dat we tot God terug gaan spreken. Het is opmerkelijk hoeveel psalmen gebeden zijn. En hoe in die gebeden het werk van God in het leven van Zijn kinderen bezongen wordt. Zijn genade, Zijn goedheid, Zijn trouw en liefde. Zijn leiding en bewaring ook in de moeilijkste omstandigheden. Als zingende gemeente geven we uiting aan wie God voor ons is in de Heere Jezus Christus en wat Hij in ons leven gedaan heeft. Daarin zullen ook de danktonen niet ontbreken. Eigenlijk is zingen zo een gestalte van het belijden van ons geloof. Nazeggen wat de Heere voorzegt en wat door ons is heengegaan. Zijn spreken, dank zij Zijn Geest in ons, beantwoorden met hart en ziel.
Om te uiten wat er in ons leeft
We zingen als gemeente ook om in psalm en lied onze gevoelens te uiten. Om onder woorden te brengen wat er in ons leeft. Je zou het geestelijke ervaringen kunnen noemen: verootmoediging, schuldbelijdenis, vergeving van de zonden, verlossing, twijfel, vertrouwen, blijdschap, troost, hoop, wanhoop, afhankelijkheid, dankbaarheid. Deze en dergelijke ervaringen kunnen ook persoonlijk verwoord worden, maar als zingende gemeente delen we ze met elkaar. Gemeenschappelijk onze noden en vreugden voor het aangezicht van de Heere tot uitdrukking brengen verbindt aan elkaar. God werkt persoonlijk, maar Hij vormt een volk, dat ook in het uiten van wat beleefd wordt zich aan elkaar verbonden weet.
Om elkaar te leren en te vermanen
Tijdens de samenzang in de gemeente zijn we bezig elkaar te onderwijzen en zelfs terecht te wijzen. Zingen is ? in de hand van de Heilige Geest ? een middel tot geloofsopbouw en versterking van het geloof. Paulus schrijft in Kolossenzen 3:16: 'Onderwijs elkaar en wijs elkaar terecht, met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen'. We zingen geen zelfbedachte woorden, maar het Woord van God. En dat Woord zit vol onderwijs, vol bemoediging. Maar ook terechtwijzing, vermaning, bedreiging voor wie zonder God en zonder Christus leeft.
Om te oefenen voor de toekomst
'Wie hier niet leert zingen met zijn hart, zal in eeuwigheid niet zingen', hoorde ik eens een dominee zeggen in zijn preek. Het klonk wat kras, maar er zit wel een kern van waarheid in. In het boek Openbaring wordt ons een blik in de hemel gegund. En wat dan opvalt, is dat er door het verloste volk van God veel wordt gezongen. Aan God en het Lam wordt de lof, de dankzegging, de eer, de heerlijkheid en de macht toegezongen. Zelfs de dieren doen eraan mee. In Openbaring 15:3 zingen de overwinnaars het lied van Mozes en het Lam. Het zijn liederen waarvan we de zangstof in onze Bijbel terugvinden. Waarom zouden we dan nu al niet deze liederen gaan zingen. Als voorbereiding op de toekomst. Nu nog gebrekkig, maar straks volmaakt.
Heerde
G. v.d. Groep