Actueel blijft het. De doop. Die actualiteit is er natuurlijk omdat er
vandaag de dag nog steeds gedoopt wordt. Gelukkig wel. Maar het verschil
van inzicht over op welk moment die doop moet plaatsvinden is ook nog
steeds actueel. Bedoelt de Bijbel dat we kinderen zullen dopen? Of is
het toch ?eerst geloven en daarna als (jong)volwassene dopen??
Regelmatig worden in gesprekken, waaronder die tijdens huisbezoeken,
deze en vergelijkbare vragen gesteld. E?n van onze redactieleden vroeg zich af of er niet een ?eenvoudige en praktische? opsomming kon worden gemaakt van de argumenten die gebruikt worden om verbondsdoop aannemelijk te maken. Hieronder doe ik een poging waarbij ik opmerk dat de opsomming traag zal verlopen. Slechts ??n punt uit het rijtje behandel ik in dit artikel: de eenheid van het Oude en Nieuwe Verbond.
Verbond
Wie over de doop schrijft, vermeldt ? zeker als Gereformeerde gelovige ? het een en ander over het verbond. Ik gebruik liever het woord verbondsdoop dan de term kinderdoop. Het bijzondere van de doop in onze kerken is niet dat kinderen gedoopt worden. Immers dopen van volwassenen komt bij ons ook voor? Het bijzondere van ons dopen is dat een mens ? jong of oud ? toetreedt tot het verbond. Wat is dat dan: verbond? Komt dat woord in de Bijbel voor? Ja. En wat gebeurt er dan in het verbond? Kort gezegd: God die zich verbindt met mensen. Bij die verbinding belooft God wat aan een mens (volk) en vraagt God wat van een mens (volk). Dat ?vragen? van God is niet zoals als een vriendelijk verzoek. Zo lezen wij dat maar al te graag. Je zou ?vragen? net zo makkelijk en beter ?verplichten tot? kunnen noemen. Dat klinkt heel zakelijk maar zo het niet bedoeld! Bullinger ? een reformator uit de zestiende eeuw ? spreekt opgetogen woorden als hij het heeft over het verbond: ?Ik weet niet, of menselijk verstand dit mysterie wel geheel begrijpen of met passende lof verheerlijken kan. Want welk groter feit heeft er in de wereld ooit plaats gehad of is er vernomen, dan dat God, de Schepper van het heelal,? Zich door middel van een verbond met ellendige en door de zonde verdorven stervelingen verbonden heeft?? God sloot dat verbond met Abraham. Hij werd daardoor bondgenoot. En zijn nageslacht ook. Belangrijk is dat Abraham de belofte van God gelooft. Hij gelooft dat God hem van heel veel nakomelingen zal voorzien. Hij gelooft dat land waar hij vandaag nog als vreemdeling in rondtrekt ooit van hem en zijn nageslacht zal zijn. Daar hoort een teken bij, een verbondsteken: de besnijdenis.
Volwassenbesnijdenis
Abraham die als volwassene besneden wordt. We lezen het in Genesis 17. Hij is dan 99 jaar oud. Maar we lezen meer. Niet alleen Abraham ontvangt dat teken. Ook zijn dertienjarige zoon Isma?l. En ook ? zo lezen we ? ?al Abrahams huisgenoten zowel zij die in huis geboren waren als zij die van vreemdelingen waren gekocht? (Gen.17:27). Ik noem dat het inclusief handelen van onze God. De mensen die bij Abraham horen vallen ook onder de belofte en verplichtingen van Gods verbond. Uiteraard wordt er geloof gevraagd van al die mensen die bij Abraham horen. Maar dat geloof is geen voorwaarde om besneden te worden. Kijk maar: kleine jongetjes worden besneden, acht dagen na hun geboorte. Van volwassenbesnijdenis (het moet ergens beginnen?) gaat het vloeiend over in het besnijden van baby?s. Het is verbondsbesnijdenis. De besnijdenis vindt plaats omdat het verbond er is. Niet omdat die baby?s geloven. Hoewel dat uiteraard w?l de bedoeling is. Ook zij zullen de God van hun vader en moeder hopelijk gaan leren kennen en dan op Hem hun leven bouwen.
Eenheid van het Oude en Nieuwe Verbond
Wat heeft die besnijdenis nu met de doop te maken? Het zijn allebei verbondstekens. Van belang is daarbij het inzicht (van o.a. Calvijn) dat het Oude en Nieuwe Testament, beter het Oude en Nieuwe Verbond in wezen ??n zijn! Voorstanders van de volwassendoop (ik gebruik liever het woord ?geloofsdoop?) kijken hier anders tegen aan. In hun visie is het onderscheid tussen het Oude en Nieuwe Verbond groot. Het Oude Verbond was aards (gericht op het Beloofde Land, vruchtbare grond om op te wonen) en tijdelijk. Je geboorte is bepalend of je deel uitmaakt van het verbond. Naar geloof wordt niet gevraagd. Het verbondsteken van het Oude Verbond legt het daarom af tegen het teken van het Nieuwe Verbond: dat is geestelijk, dat vraagt geloof! Er valt hier veel te zeggen maar laat ik in elk geval wijzen op de diepte van het verbond dat God met Abraham sluit. Dat verbond reikt verder dan grond en nakomelingen. Dat verbond ging juist ook om de omgang met God. Besnijdenis riep op om God te zoeken met heel je hart. We zouden het verbond met Abraham niet recht doen wanneer we het zouden beperken tot iets aards. Is het niet Paulus die in Romeinen 4 de christenen als het om geloven gaat met Abraham op ??n lijn stelt? Het gaat in het verbond ? in het Oude en het Nieuwe ? om geloof, om vertrouwen op God. Abraham is de vader van de gelovigen! ?Hij was ervan overtuigd dat God bij machte was te doen wat hij had beloofd?en dit is niet alleen voor hem geschreven, maar ook voor ons, want ook wij zullen als rechtvaardigen worden aangenomen omdat we geloven?? (Romeinen 4:21-24).
Op dit belangrijke inzicht gaan voorstanders van verbondsdoop en geloofsdoop uiteen.
Gereformeerden belijden de eenheid van het Oude en Nieuwe Verbond. Calvijn brengt het als volgt onder woorden: ?Het verbond met alle vaderen verschilt wat het wezen en de zaak zelf betreft in het geheel niet van het verbond met ons, maar is geheel ??n en hetzelfde?. Zoals het teken van het Oude Verbond roept om de omgang met God (lees de Psalmen; verbondsliederen!) zo doet het teken van het Nieuwe Verbond dat ook. Een gelovige vandaag gelooft niet anders of beter dan Abraham. Hij weet wel meer. En de belofte van God aan Abraham is verder in vervulling gegaan: de komst van de Here Jezus. Maar nog steeds wordt de gelovige van vandaag het geloof van Abraham - en anderen die we tegenkomen in het eerste deel van de Bijbel - voorgehouden (Hebree?n 11!). De eenheid ligt opgesloten in ??n en dezelfde God! Verwarrend zijn die termen: oud en nieuw. Beter kun je in plaats van te spreken van nieuw verbond het met elkaar hebben over vernieuwd verbond.
Hebree?n 8:13
En hoe moeten we Hebreen 8:13 dan lezen: ?Op het moment dat hij spreekt over een nieuw verbond heeft hij het eerste als verouderd bestempeld. Welnu, wat verouderd is en versleten, is de teloorgang nabij?. Dat duidt toch allesbehalve op eenheid? Inderdaad. Maar dan is het van belang op te merken dat het in dit gedeelte van de brief aan de Hebree?n niet gaat over het verbond met Abraham maar w?l over het verbond dat God sloot met het volk Isra?l op de Sina?. U kent zo?n Russische baboesjka? Van die holle poppetjes die in grootte verschillen; het kleinere poppetje wordt omvat door de grotere pop. Het Oude Sina?verbond verhoudt zich tot het Vernieuwde verbond als het kleinere poppetje ten opzichte van de grotere pop. Het Nieuwe verbond omvat het Oude, overvleugelt het. Dat komt door die iedereen en alles overtreffende Hogepriester van dat Vernieuwde Verbond. Wie die Hogepriester heeft ?ontdekt? die laat het ceremonieel van de tempeldienst achter zich. En Abraham? Die verheugde zich op Zijn komst (Johannes 8:56).
Groningen
N. Vennik