Iedereen doet tegenwoordig aan duurzaamheid. Dat is een goede zaak. Want
zeg nou zelf, het kan toch niet dat je niet meedoet aan duurzaamheid nu
dat in de mode is. Hier volgen een paar voorbeelden om duidelijk te maken hoe het begrip duurzaamheid in opmars is. We willen een duurzame economie, mede als gevolg van de economische crisis. Want we willen voorkomen dat we in de toekomst weer een crisis meemaken als de huidige crisis. Door overbevissing is de visstand in de zee?n en oceanen de afgelopen decennia dramatisch afgenomen en dus ontwikkelt de sector nu duurzame visserij.
In de landbouw lopen we tegen grenzen van bijvoorbeeld de bodemvruchtbaarheid aan. Daarom wordt ook gewerkt aan een duurzame landbouw.
De consument kan tegenwoordig in de winkel allerlei duurzame producten en artikelen kopen.
Van alle tijden
De aandacht voor duurzaamheid is niet nieuw. In het agrarisch onderwijs was er zo?n twintig jaar geleden ook veel aandacht voor duurzaamheid. De Club van Rome had een indrukwekkend en alarmerend rapport geschreven. Daarin stond dat de toename van de wereldbevolking en de toenemende welvaart een te grote claim leggen op de aarde. In snel tempo raken de grondstoffen op en de bodem uitgeput. Op basis van dit soort rapporten wilde het agrarisch onderwijs toen bewerkstelligen dat leerlingen en studenten tijdens hun opleiding met duurzaamheiddilemma?s in aanraking zouden komen en daarover na gingen denken. Ongeveer vanaf 1995 was duurzaamheid minder in beeld. Maar tegenwoordig is het weer helemaal hot.
Zoals gezegd: iedereen doet tegenwoordig aan duurzaamheid. Daardoor wordt duurzaamheid in snel tempo ook een containerbegrip. Alles valt eronder. Om nog maar eens iets te noemen; als christenen zouden we moeten streven naar een duurzame kerkgemeenschap. Nietwaar?
Essentie
Enige tijd geleden mocht ik het jaarcongres van de Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (ZLTO) bijwonen. De hoofdspreker was Herman Wijffels. Ik beken dat ik een groot fan van die man ben. Een man met een enorme staat van dienst. Boerenzoon, ex-topman van de Rabobank, ex-voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER), ex-informateur, enz. Een zeer wijs man met inzicht en overzichtkwaliteiten en een begaafd spreker.
Op het genoemde congres sprak Wijffels over de huidige crises. Naast de economische crisis is er volgens hem ook sprake van een klimaatcrisis, een grondstoffencrisis en een ethische crisis. De wereldbevolking staat voor enorme uitdagingen, wij in West-Europa in het bijzonder.
Vervolgens ging hij in op het begrip duurzaamheid. Hij concludeerde dat het begrip duurzaamheid al weer aan inflatie leidt. Iedereen heeft het er over, iedereen doet er (ogenschijnlijk) aan, maar wat is het nu echt?
Vaak wordt gezegd dat er bij duurzaamheid een goed evenwicht moet zijn tussen de drie P?s: People (mensen), Planet (omgeving, aarde) en Profit (economie). Sommige mensen voegen daar nog een vierde P aan toe, namelijk die van Pleasure. Maar volgens Wijffels is dat te oppervlakkig. Waar het bij duurzaamheid echt om gaat is de kwaliteit van de relatie tussen die drie P?s. Ik vind dat een geweldige zin. Die zin is daarom bij mij blijven haken; het gaat bij duurzaamheid om de kwaliteit van de relatie. Dat is de essentie.
Samenvatting
Bij het onderwijs in de kerk op zondagmorgen wordt wel eens de zogenaamde samenvatting van de geboden voorgelezen uit Mattheüs 22:36-40: Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het eerste en grootste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.
In deze samenvatting gaat het om de relatie met God en om de relatie met de naaste. En het sleutelwoord bij die relaties is LIEFDE.
Terug naar die zin van Wijffels, toegepast op Christus? gemeente: het gaat bij geloven om de kwaliteit van de relatie. De relatie met God en met de naaste. De kwaliteit van die relatie is met ??n woord samen te vatten: LIEFDE.
Over die liefde staat er in de Bijbel een prachtig hoofdstuk, 1 Korinti?rs 13. Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van Gods liefde voor ons. Een liefde die Hij ons geeft om door te geven. Die liefde is er omdat God zelf er is. Het is een liefde die blijft. Die niet afhankelijk is van structuren of afspraken, van verdiensten of economie. Profetie?n zullen verdwijnen, kennis zal verloren gaan. Daar weten we in het onderwijs alles van? Maar de liefde van God blijft. Omdat God zelf er altijd al was, is en blijft.
Net als bij duurzaamheid is er bij het woord liefde veel inflatie. Daardoor wordt het een containerbegrip. Ook wordt het woord liefde vaak oppervlakkig gebruikt, in de zin van lief zijn voor elkaar. Maar de LIEFDE van God voor ons gaat alles te boven en liefde voor elkaar ? Gods liefde die wij door mogen geven ? gaat echt een steek dieper.
Over en weer
Van Wijffels heb ik recent geleerd dat het bij duurzaamheid om de kwaliteit van de relatie gaat. Van Jezus heb ik geleerd dat het bij geloven ook om de kwaliteit van de relatie gaat. Hij noemt zelf de kwaliteit van die relatie LIEFDE. Sterker: Hij is zelf die relatie, Hij is zelf die LIEFDE.
Zo geformuleerd hebben christenen ook een boodschap voor de samenleving. In deze crisistijd willen veel mensen werken aan een duurzame economie en aan een duurzame samenleving. Politici hebben er de mond vol van. Maar ook bij het werken aan een duurzame samenleving gaat het om de kwaliteit van de relaties in die samenleving. En ook daarbij is LIEFDE de kernkwaliteit, die nodig is om op een goede manier met elkaar samen te leven.
Merkbelofte
Op de Christelijke Agrarische Hogeschool hebben we het afgelopen jaar intern een diepgaande discussie gevoerd over wie wij (willen) zijn. Op welke manier we van betekenis voor anderen willen zijn. Uit die discussie is een zogenaamde merkbelofte geformuleerd: The Economy of Life?, geef jezelf, neem deel. Je zou kunnen zeggen, het is een vrije vertaling van het Bijbelse woord in Handelingen 20:35: geven maakt gelukkiger dan ontvangen. We hopen op die manier aan jonge mensen iets mee te geven van het geschenk en van de opdracht die God aan mensen geeft. Om elkaar lief te hebben, voor elkaar en voor deze aarde te zorgen. Zodat generaties na ons ook op deze aarde en van dit land kunnen leven, zoals wij. Dat is ook duurzaamheid!
Dronten
Wiggele Oosterhoff