Het negerboek
De hoofdpersoon is Aminata Diallo. Ze wordt, vanwege de lastige uitspraak van haar naam, meestal Meena genoemd. In het eerste hoofdstuk is ze oud en in Londen in 1802. De abolitio-nisten - dat zijn voorstanders om de slavernij af te schaffen - willen dat het parlement en het Engelse volk haar verhaal uit haar eigen mond horen. Het is een zware aanklacht tegen de slavenhandel, een mensenhandel die door voorstanders verdedigd wordt en humanitair wordt genoemd.
Het verhaal van Aminata wordt in deze roman verteld. Als meisje is Aminata met andere dorpsbewoners geroofd en op een lange voettocht meegenomen naar de Afrikaanse kust. Bij die roofoverval werden haar ouders gedood. De voettocht was een verschrikking. Maar het was nog maar het begin. Want daarop volgde de bootreis van Afrika naar Amerika. Het was een wonder dat zij als kind die reis overleefde.
In Amerika aangekomen werd ze gekocht door een indigoplanter. Hij verkocht later de zoon die ze kreeg aan een ander en Aminata aan de Jood Salomon Lindo. Lindo en zijn vrouw be-handelden haar veel beter dan de planter. Toch wil ze ook bij hem weg. Want ze wil vrij zijn.
Er kwam een dag dat de Afrikanen die in New York woonden van de Engelsen gelegenheid kregen een nieuw bestaan op te bouwen in Nova Scotia. Dat gold alleen voor hen die de En-gelsen al een poos steunden in de strijd tegen de Amerikanen. Allen die van New York naar Nova Scotia werden verscheept, moesten worden geregistreerd. Die registers vormden het negerboek.
Meena speelde in die registratie een belangrijke rol. Want zij had het geluk dat mensen die haar intelligentie hadden opgemerkt haar leerden lezen en schrijven. Haar intelligentie hielp haar overleven.
Een andere belangrijke factor was dat ze als kind haar moeder had geholpen bij bevallingen. Die kunst verstond ze als geen ander. Telkens weer werd ze daarvoor gevraagd.
Aanvankelijk kon ze tegen de belofte in niet mee naar Nova Scotia; haar man wel. Maar ze kwam er uiteindelijk toch terecht. Maar ze vond haar man daar niet. Want het schip waarop hij de reis maakte, verging onderweg.
Tot haar verdriet kreeg ze ook te horen dat haar zoon eveneens was gestorven. De dochter die ze had gekregen werd tot haar verbijstering door een Engels echtpaar dat ze vertrouwde mee-genomen. Ze verdween uit haar leven.
Het leven in Nova Scotia viel voor de Afrikanen bitter tegen. Het was voor hen in Nova Sco-tia wel anders dan in New York, maar niet nieuwer.
Aminata bleef met heel haar hart verlangen naar Afrika. Wat onmogelijk leek gebeurde. Ze kwam met anderen in Sierra Leone. Freetown werd gesticht. Maar voor haar viel ook Afrika tegen. Daar zag men haar ook als een vreemde. Ook daar liep haar leven gevaar. Toch wilde ze er blijven.
Ze liet zich echter door de tegenstanders van de slavernij overhalen naar Londen te gaan om de zaak van de Afrikanen te bepleiten. Ook in Londen was alles anders dan ze had gedacht. Ze vond er veel armoede en ellende onder de bevolking. Maar ze vond er ook haar dochter terug.
Haar verhaal maakte indruk en werkte eraan mee dat de tegenstand tegen de slavernij toenam en in 1807 in Engeland werd afgeschaft. Dat gebeurde in 1808 in Amerika.
Deze roman maakt ook indruk. Het is een krachtig getuigenis tegen de mensonterende slavenhandel. We komen er ook min of meer goede blanken in tegen. Maar ook die vallen nogal eens tegen. Onder de zwarten is het niet anders. Heel duidelijk wordt dat in de maatschappij alles niet zwart-wit is. Maar wel is de tijd van de slavenhandel een zwarte bladzijde in de westerse, christelijke geschiedenis. Daar legt deze roman een indrukwekkend getuigenis van af.
Amersfoort
D. Visser
Naar aanleiding van: Lawrence Hill, Het negerboek, uitgegeven door Ailantus in Amsterdam, ISBN 978 90 895 3039 4, prijs € 19,95.