Meer interactie in de kerkdienst, zodat jongeren zich er meer bij betrokken voelen. Om dat te bereiken is Twitter ingezet in diensten in Enschede en Deventer. In een Twitterdienst rollen reacties op stellingen in de vorm van tweets ( = berichten van maximaal 140 tekens via Twitter) over een projectiescherm. De predikant kan er direct op ingaan.
In de NGK Enschede werd vorig jaar de eerste Twitterdienst gehouden. Op 12 februari jl. volgde de tweede, in het kader van de jeugdthemazondag waaraan zeven gereformeerde kerken in Enschede deelnamen. Het thema was afgestemd op Valentijnsdag: de kunst van het liefhebben, met een centrale rol voor het Bijbelboek Hooglied. ‘Een Twitterdienst is best spannend,’ vindt Jaap Dekker, predikant van de NGK Enschede. ‘De dienst heeft een open karakter en je weet niet hoe de reacties zullen zijn. Je moet improviseren aan de hand van de tweets die binnenkomen.’ Ook in Deventer heeft het fenomeen Twitterdienst zijn intrede gedaan.
Eind januari werd er één gehouden in de Samenwerkingsgemeente CGK/GKV/NGK.
Volgens dominee Wim van Wijk werd deze dienst, die in het teken stond van de eindtijd, erg goed ontvangen. ‘We kregen alleen maar positieve reacties op de dienst. Dit was de eerste keer, maar mogelijk gaan we in de toekomst vaker een Twitterdienst organiseren.’
Twittermomenten
Voor een Twitterdienst bereidt de predikant vragen en stellingen voor over het thema. Daarop kan via Twitter gereageerd worden. Wie wil reageren, verstuurt een tweet met de hashtag (#) die voor de Twitterdienst is afgesproken. Aanwezigen in de dienst doen dat vanaf hun smartphones waarmee ze toegang hebben tot Twitter.
Maar omdat Twitter overal beschikbaar is, kan er eveneens van buiten de kerkdienst gereageerd worden door mensen die bijvoorbeeld via internet meeluisteren. Ook via sms kunnen reacties worden gestuurd. De binnengekomen tweets en sms’jes worden – na filtering – op een scherm in de kerkzaal geprojecteerd en vervolgens kan de predikant in de dienst à la minute op de ontvangen tweets reageren. ‘In de dienst over het thema “eindtijd” heb ik gepreekt over de vier paarden in Openbaring 6,’ vertelt Wim van Wijk. ‘Ik had de preek in tweeën gedeeld en na elk deel was er gelegenheid om door middel van tweets te reageren.
Ook aan het begin van de dienst hadden we enkele Twittermomenten aan de hand van stellingen’. Voor het filteren van tweets en sms’jes wordt zowel in Deventer als in Enschede software gebruikt die is ontwikkeld door Klaas-Jan Wierenga, lid van de Samenwerkingsgemeente Deventer.
Wierenga is van plan zijn filtersoftware voor meer kerken ter beschikking te stellen via een daarvoor te openen website.
Filtering is volgens Jaap Dekker onontbeerlijk: ‘We willen voorkomen dat lelijke tweets van buiten op het projectiescherm verschijnen. We hebben een regisseur die alle tweets en sms’jes op een laptop ziet. Hij bepaalt wat wel en niet door mag’.
Stabiel Wi-Fi
Zowel in Deventer als in Enschede staan de jongeren centraal bij het organiseren van Twitterdiensten. ‘Het is belangrijk om middel en doel niet door elkaar te halen,’ benadrukt Wim van Wijk. ‘Het gaat niet om het twitteren op zich, maar Twitter is een middel om iets te bereiken. De jongeren willen graag meer interactie tijdens de preek. Voor hen is een preek van vijfentwintig minuten best lang. In een Twitterdienst worden de toehoorders geactiveerd en met Twitter als middel sluiten we aan bij de jongerencultuur’. Ook in Enschede is het doel van de Twitterdiensten om vooral de jongeren bij de dienst te betrekken.
Niet voor niets werd de meest recente Twitterdienst op de Enschedese jeugdthemazondag gehouden. In de Twitterdienst rondom Hooglied deed Jaap Dekker de aftrap met een tweetal stellingen over Valentijnsdag en nodigde iedereen uit om ‘eens’ of ‘oneens’ te tweeten. De stelling ‘op Valentijnsdag wil ik graag verrast worden’ lokte negentien tweets uit: dertien Twitteraars waren het met deze stelling eens. De twintig reacties die de stelling ‘jongens kunnen alleen verliefd worden op mooie meisjes’ opleverde, waren gelijkelijk verdeeld over ‘eens’ en ‘oneens’.
Verderop in de dienst had Dekker Twittermomenten ingebouwd naar aanleiding van de lezingen uit Hooglied en de verkondiging. Het spreekt vanzelf dat voor een goed verloop van een Twitterdienst de techniek helemaal op orde moet zijn. ‘Er moet een stabiel wifi in de kerk aanwezig zijn,’ geeft Jaap Dekker aan. ‘Bovendien moeten jongeren met een afgeschermd Twitteraccount van tevoren aan het account van de kerk toestemming geven om hen te volgen, anders kunnen hun tweets niet worden geprojecteerd.’ Volgens Wim van Wijk moet ook duidelijk worden aangegeven hoe met de binnenkomende tweets wordt omgegaan. ‘Je moet iets doen met de reacties die binnenkomen.
Maar vooraf moet ook duidelijk zijn, dat niet aan alle tweets aandacht gegeven kan worden.’
Frisse toevoeging
De jongeren zijn enthousiast over de Twitterdiensten. Marit Kloek en Niels de Jong uit de NGK Enschede geven allebei aan de Twitterdienst leuk gevonden te hebben. Niels stelde vooral de eens/oneens-vragen op prijs. Marit vindt het goed dat jongeren zich in de dienst op deze manier kunnen uitspreken en kijkt uit naar een volgende Twitterdienst. Mirjam Deckers uit de Deventer Samenwerkingsgemeente, die zelf betrokken was bij de voorbereiding, vindt dat jongeren in een Twitterdienst meer betrokken zijn bij de preek en wat zich verder in de dienst afspeelt dan in een gewone kerkdienst.
‘Het twitteren tijdens de dienst trok veel mensen aan, omdat het zo hip is. Ook zijn veel jongeren geneigd om tijdens de preek af te dwalen, gewoonweg omdat het ze niet zo boeit.
Door het twitteren raakten ze actief betrokken bij de preek. Ik zag veel tweets voorbij komen van jongeren die normaal gesproken helemaal niet zo'n interesse tonen in de kerk, maar nu om de paar minuten een vraag aan de dominee over het onderwerp naar het scherm stuurden! Een Twitterdienst is een frisse toevoeging aan onze normale diensten, een goede afwisseling’.
Maar het zijn niet alleen jongeren die zich verheugen over de Twitterdiensten. Ook ouderen zijn positief over deze vorm van kerkdienst. Dekker: ‘Ouders en grootouders reageerden enthousiast dat de jongeren zo bij de dienst werden betrokken. We hielden de Twitterdiensten op zondagmiddag en beide keren zat de kerk voller dan anders, vooral met jongeren. Ook kerkleden die thuis de dienst volgden via internet konden vrolijk meedoen met twitteren en waren enthousiast’. Op de vraag of Twitterdiensten uiteindelijk een hype zullen blijken te zijn, reageren Van Wijk en Dekker nuchter. ‘Geen idee of een Twitterdienst een blijvertje is, maar dat maakt me ook niet uit,’ laat Wim van Wijk weten.
‘Als het op dit moment een goed hulpmiddel is, dan zeg ik: oké’. Volgens Jaap Dekker gaan de ontwikkelingen in de digitale wereld zo snel, dat het niet te voorspellen is of een Twitterdienst een lang leven beschoren is. ‘Wij zullen er zeker mee doorgaan om bij jeugddiensten eens in de zoveel tijd Twitter in te zetten, zolang jongeren er ook in hun leefwereld druk mee zijn.’
Enschede/Deventer
Jan Smit
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Opbouw van 3 maart 2012, jaargang 56, nummer 5.