Het huwelijk is een verbond voor het leven. Kenmerkend voor dat verbond is onder meer dat man en vrouw zich aan elkaar geven. Niet totaal, dat doen ze alleen aan God, maar wel helemaal.
De verhouding tussen Christus en zijn gemeente is volgens het Nieuwe Testament een norm voor het huwelijk. De man moet zich richten naar de liefde van Christus en de vrouw naar de toewijding van de gemeente. In hun huwelijk zijn zij er helemaal voor elkaar. Deze verbondsrelatie vraagt heel de mens met zijn verstand, wil, gevoel en handelen.
Verstand en gevoel
Het huwelijk is allereerst zaak waarin het verstand een belangrijke rol speelt. Het is een kwestie van overleggen en nadenken. Een gelovige zal dat vooral doen aan de hand van het onderwijs, de wil en het woord van God. Deze zijn voor hem maatstaf en richtsnoer. Hij zal toetsen wat de Here welbehaaglijk is. Wie dat doet en vraagt om inzicht, zal inzicht ontvangen. Dat is Gods belofte.
In hun huwelijk zullen man en vrouw nagaan wat wel of niet belangrijk is. Ze zullen de dingen in het juiste perspectief zien. In elk geval laten ze zich niet slechts door hun gevoel leiden. Juist het verstand zal leiding moeten geven. Natuurlijk mag dat niet doorslaan. Het huwelijk zal niet alleen een kwestie van overleggen en nadenken mogen zijn. Dat zou de onderlinge relatie een krampachtig gebeuren maken. Toch begint een huwelijk daarmee.
Getrouwd-zijn is, zoals gezegd, niet alleen een zaak van het verstand. Het gevoel komt daarin ook mee en dat niet weinig, juist omdat dit de meest belangrijke menselijke relatie is. De verbondenheid tussen man en vrouw is, als het goed is, doortrokken van genegenheid voor elkaar. God wil dat man en vrouw van harte aan elkaar verbonden zijn. Gevoel kan overigens ook overdreven worden. Dat gebeurt vandaag de dag nogal eens. We leven in een cultuur waarin sentimentaliteit een grote rol speelt. Gemakkelijk gaan jonge mensen op grond van seksuele aantrekkingskracht een relatie aan. Maar als het gevoel alleen de basis voor een huwelijk zou moeten zijn, zou de verbintenis voortdurend onder druk staan van onzekerheid en twijfel. Gelukkig is het huwelijk meer dan een gevoelskwestie. Maar toch hoort dat er ook bij. Toen God zei dat man en vrouw één vlees zijn, verklaarde Hij ook dat hun gevoelen één zou zijn, dat zij genegenheid voor elkaar zouden koesteren en dat zij het gewoon fijn zouden vinden bij elkaar te zijn.
Wil en handelen
Het huwelijksverbond vraagt daarnaast dat de wil daarin betrokken is. Met onze wil kunnen we kiezen, besluiten nemen, beloften doen en plichten vervullen. Een wilsbesluit hoort bij een verbond. Beide partijen stemmen daarmee in. Daarmee wordt opnieuw iets zichtbaar van wat echt bij ons mens-zijn hoort. We kunnen op die manier vastleggen wat we in de toekomst zullen doen. Deze mogelijkheid is een unieke menselijke gave. Juist via beloften kunnen we worden wie we zijn. Tim Keller zegt zelfs dat hier de kern van de huwelijksliefde ligt: 'Het doen van beloften is de sleutel tot onze identiteit, en daarom is het ook de essentie van de huwelijksliefde'. Gehuwden perken bij het sluiten van een huwelijk bewust hun mogelijkheden in zodat ze ook in de toekomst er voor elkaar zullen zijn, ook als beiden in de loop van de jaren veranderd zijn in uiterlijk, meningen en gevoelens. Een wilsbeslissing geeft het huwelijk vastheid voor de toekomst.
Verder zijn in een verbond concrete daden onmisbaar. Juist daarin komt tot uiting wat de verbondsrelatie inhoudt. Liefde blijkt in concrete daden van liefde. Ook de gehoorzaamheid van de wil kan zich niet anders uiten dan in daden van gehoorzaamheid.
Balans
Deze vier zaken moeten in balans zijn met elkaar: verstand, gevoel, wil en handelen. Alleen dan kan het huwelijksverbond tot zijn recht komen. Zou één van deze zaken ontbreken, dan zou het huwelijk uit balans zijn. Dat zou ook het geval zijn wanneer een van deze zaken zou overheersen. Een overheersing door het verstand zou het huwelijk tot een verstandshuwelijk maken. Het zou geen eenheid zijn zoals de Schrift daarover spreekt en geen verwijzing naar de relatie tussen Christus en zijn gemeente.
Geen van deze vier instrumenten die de mens tot zijn beschikking heeft, komt het alleenrecht toe. Zou de huwelijksrelatie enkel en alleen zijn ontstaan en voortbestaan op grond van gevoel en romantische liefde, dan zou ze met alle emoties en stemmingen meewaaien. Dan zouden gehuwden leven van toevalligheden en omstandigheden en zich telkens richten naar wat boeiend en spannend is, en hun gevoel kan raken.
Zou daarentegen de wil de boventoon voeren, dan zou het huwelijk koud en kil zijn. Een mens is meer dan een persoon die kiest. Het gaat ook over de inhoud van zijn wilsbesluit en de keuze die hij maakt. En wat moeten we ons voorstellen van een huwelijk waarin de daden de boventoon voeren? Laten het dan daden zijn die voortkomen uit een recht inzicht, een hartelijke betrokkenheid op de ander en een vaste wilsbeslissing de ander te dienen.
In deze verbondsverhouding van het huwelijk moeten man en vrouw met hun hele persoon betrokken zijn, met verstand, gevoel, wil en gedrag. Maar er is meer. Deze vier instrumenten die een mens tot zijn beschikking heeft, werken op elkaar in. Een mooi voorbeeld daarvan geeft Tim Keller in zijn boek over het huwelijk. Hij zegt dat het verrichten van daden van liefde een positief effect heeft op het gevoel. Daden van liefde leiden tot gevoelens van liefde.
Alomvattend.
Dit huwelijksverbond waarbij de hele persoon betrokken is, vraagt om een structuur. Denken, willen, voelen en handelen kunnen bij het begin van het huwelijk in balans zijn, maar niemand weet of en hoezeer deze in de toekomst uit balans zouden kunnen raken. Spanning ontstaat sowieso doordat gehuwden veranderen. Niemand weet hoe zijn situatie over een x-aantal jaren zal zijn, hoe de situatie van zijn echtgenoot dan is en door welke zaken het huwelijk op de proef zal worden gesteld. Daarom is structuur nodig.
Deze structuur is met de verbondssluiting gegeven, die plaatsvindt ten overstaan van een derde partij. Deze derde partij is getuige van de beloften die worden afgelegd. Die openbare beloften onderstrepen waar gehuwden recht op hebben en wat hun verplichtingen zijn. Op die manier beschermen en versterken de beloften de band tussen man en vrouw. Ze bieden bovendien de liefde een veilige ruimte. In die ruimte kan de liefde tot haar recht komen. Ze verschaffen echtgenoten een extra zekerheid tijdens die momenten waarin de huwelijksband wordt beproefd.
Wie niet in het openbaar de verbondsbeloften wil geven, overschat zichzelf en de ander. Hij heeft geen reëel beeld van wat een levenslange verbintenis inhoudt. Wie daarentegen wel die beloften in het openbaar doet, laat zien dat hij zijn eigen zwakheid inziet en erkent. Hij erkent dat hij vastgehouden moet worden. Tim Keller wijst op Odysseus, die zich aan de mast van zijn schip liet vastbinden zodat hij niet zou worden verleid door het gezang van de Sirenen en zijn schip uit koers zou raken. Zo is ook voor ons een binding en structuur nodig. God heeft dat zo gewild. Beloften maken de belangrijkste menselijke relatie beter bestand tegen beproevingen.
Zo kan het huwelijksverbond het welzijn van man en vrouw dienen, heilzaam zijn voor zijn omgeving en dienstbaar aan het koninkrijk van God. Juist ook dat laatste krijgt binnen het Nieuwe Testament een extra accent. Maar dat is een ander verhaal. Nu was het voldoende te zien dat het huwelijk een weerspiegeling is van het verbond tussen God en zijn volk. Vooral wijst het Nieuwe Testament op het verbond tussen Christus en zijn gemeente, dat bij de instelling van het huwelijk al beoogd was en eens in heerlijkheid tot openbaring zal komen.
Feanwâlden
D. J. Steensma