De jaarwisseling ligt weer achter ons. Mensen hebben elkaar in allerlei varianten het beste voor 2013 toegewenst. Van ‘veel heil en zegen’ tot ‘een gezond 2013’. Ondertussen hebben sommige mensen zorgen om hun gezondheid. Anderen zorgen voor hun gezondheid.
Een tijd terug hoorde ik het Herman Wijffels zeggen: ‘we moeten in Nederland van gezondheidszorg naar zorgen voor gezondheid’. Een prachtige en kernachtige zin, waarin hij precies aangaf wat er op het gebied van de gezondheidszorg in Nederland moet gebeuren.
De gezondheidszorg in Nederland wordt steeds duurder. Zo duur zelfs dat het, als ik de deskundigen moet geloven, binnen afzienbare tijd niet meer te betalen is.
De stijging van de kosten in de gezondheidszorg heeft kort samengevat een drietal oorzaken. De eerste is de ouder wordende bevolking in Nederland. Mensen worden gemiddeld steeds ouder. Deze oudere mensen hebben relatief meer zorg nodig. De tweede factor betreft de technische ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Door deze ontwikkelingen komen nieuwe technieken en medicijnen beschikbaar, ook voor meer zeldzame ziekten. Deze nieuwe behandelingen en medicijnen zijn vaak duur, zeker als de groep patiënten die er gebruik van maakt, relatief klein is. De derde factor betreft, wat ik maar even noem, de algemene gezondheid van de mensen zelf. Ondanks alle voorlichting en informatie leven mensen steeds ongezonder. Mensen worden gemiddeld steeds dikker en daarmee wordt bijvoorbeeld de kans op hart- en vaataandoeningen groter. Veel mensen hebben een zittend beroep, bewegen minder en ook dat kan weer leiden tot bepaalde gezondheidsklachten.
Over deze derde oorzaak gaat het in het vervolg van dit artikel. Zorgen voor gezondheid betekent dat er meer aandacht moet komen voor de leefstijl van mensen en de gevolgen daarvan voor de gezondheidszorg.
Op de een of andere manier lijkt dit in Nederland een ‘heilig huisje’. Als ik het goed zie, geldt dat ook voor christenen.
Heilig huisje
De start van het tweede kabinet Rutte was ongelukkig. Iedereen buitelde over de plannen voor de inkomensafhankelijke zorgpremie. Het idee achter deze plannen was dat de mensen die meer verdienen ook wat meer zorgpremie gaan betalen. Je zou kunnen zeggen dat deze plannen een doorvertaling zijn van een principe dat al heel lang in de gezondheidszorg geldt, namelijk het principe van solidariteit. Gezondheidszorg moet voor iedereen in onze samenleving beschikbaar en betaalbaar zijn. Daarom betalen we met elkaar de kosten daarvoor. De rijken wat meer, de armen wat minder.
Dit principe van solidariteit is een heel bijbels principe. Bepaalde wet- en regelgeving in het Oude Testament gaat over de zorg voor de armen, de weduwen en de wezen. Denk bijvoorbeeld aan Ruth, die als weduwe aren ging zoeken op het land van Boaz. Ook in het Oude Testament gold dat men voor de armen moest zorgen. God had dat zelf zo bepaald. De praktijk liet echter wel eens te wensen over. Vooral als het volk Israël God de rug toekeerde, hadden kwetsbare groepen in de samenleving van toen het extra moeilijk.
Zoals iedereen weet, waren de reacties op de plannen voor de inkomensafhankelijke zorgpremie zodanig dat deze plannen in de prullenbak zijn verdwenen.
Maar stel nu dat de zorgverzekeraars met z’n allen zouden komen met plannen voor een ‘leefstijlafhankelijke zorgpremie’. Dat kan in principe op twee manieren. Via straffen of via belonen. Straffen zou betekenen dat mensen die ongezond leven, bijvoorbeeld roken, teveel drinken, drugs gebruiken of ongezond eten, een hogere zorgpremie moeten betalen. Belonen kan door mensen die gezond leven, gezond eten, genoeg sporten en bewegen korting te geven op de zorgpremie. Veel mensen vinden, denk ik, belonen een meer charmante manier dan straffen. Bovendien is op individueel niveau de relatie tussen leefstijl en het krijgen van een bepaalde ziekte of aandoening niet altijd te leggen.
Denk nu vooral niet dat ik dit idee zelf achter mijn computer verzin. Dergelijke ideeën worden regelmatig in de pers (een tijdje geleden nog in het Nederlands Dagblad) gepresenteerd.
Persoonlijk ben ik voorstander van zo’n zorgsysteem. Maar of het er snel komt, ik betwijfel het.
Waarnemingen
Om het begrip leefstijl wat verder toe te lichten, enkele waarnemingen.
Als ik nu (ik ben 45) in het zwembad ben, zie ik veel meer dikke mensen en kinderen dan toen ik nog jong was en ’s zomers met leeftijdsgenoten elke avond in het buitenbad ging zwemmen.
Als ik in het winkelcentrum loop en even zit en mensen kijk (wie doet dat als man niet, als vrouwlief even in de winkel is), zie ik veel meer dikke mensen dan zo’n 25 jaar geleden.
Onze samenleving is in enkele decennia van een productiesamenleving in een dienstensamenleving veranderd. Het aantal vaklui is afgenomen, Het aantal mensen dat een zittend beroep heeft, is toegenomen. De gemiddelde Nederlander (die volgens prinses Maxima niet bestaat) beweegt dus een stuk minder.
Het aantal tweeverdieners in Nederland is sterk toegenomen. Het aantal mensen dat de kinderen met de auto (snel) naar school toe brengt ook. Niet alleen naar school, maar ook naar de sport en de muziek. Eenmaal thuisgekomen zitten veel kinderen voor de TV of achter een computerscherm. De huidige generatie kinderen beweegt beduidend minder. Ze worden gekscherend wel eens achterbankkinderen genoemd.
Zo wat waarnemingen, wat kort geformuleerd, die aangeven dat de samenleving is veranderd en dat die verandering grote gevolgen heeft voor onze leefstijl en ook voor die van onze kinderen.
Tempel van de Heilige Geest
Je kunt je afvragen of christenen zich wat leefstijl en gezondheid betreft anders gedragen. Of dat leefstijl en gezondheid een onderwerp is waar je als christen niet speciaal aandacht voor hebt. Niet anders dan anderen.
Paulus noemt ons lichaam een tempel van de heilige Geest: of weet u niet dat uw lichaam een tempel is van de heilige Geest, die in u woont en die u ontvangen hebt van God, en weet u niet dat u niet van uzelf bent? Je bent gekocht en betaald, dus bewijs God eer met je lichaam (1 Kor. 6, 19).
Is ons lichaam inderdaad dat heilige huisje van de heilige Geest? Zorgen wij daar goed voor? Door goed en gezond te eten, door goed en op tijd te rusten, door genoeg te bewegen?
Of zijn bepaalde slechte eetgewoontes, bepaalde verslavingen, de drukke agenda en de drukte op het werk, heilige huisjes waar we liever niet kritisch naar willen kijken?
In verzekeringsland is een zogenaamde pro-lifezorgverzekeraar actief. Zij zien het leven als geschenk van God, waardevol en kwetsbaar. Deze zorgverzekeraar zal relatief veel christenen als klant hebben. De zienswijze van christenen over het begin van het leven en over het einde van het leven (abortus en euthanasie) is bekend. Het leven is een kostbaar geschenk van God.
Maar hoe gaan christenen met het leven tussen het begin en het einde om? Dat is om diezelfde reden toch ook kostbaar? Christenen zouden bij het zorgen voor (eigen) gezondheid voorop moeten lopen! Maar is dat ook zo? Zou een christelijke zorgverzekering die, met een beroep op Paulus in 1 Korintiërs 6 korting geeft op een gezonde leefstijl, onder christenen veel klanten trekken?
Gezond 2013
Een gezond 2013 gewenst. Je zegt het zo gemakkelijk. Het betekent dat we zelf aan de slag gaan met zorgen voor een goede gezondheid. Van onszelf en die van onze kinderen.
Natuurlijk, ik weet ook. Gezondheid is een godsgeschenk. Sommige mensen kampen met ernstige kwalen, waar ze zelf niets aan kunnen doen. Daarom blijft christelijke solidariteit belangrijk.
Ik bid:
Heer,
verlos ons van het kwade,
genees ons,
herstel ons,
in Jezus,
Amen.
Dronten
Wiggele Oosterhoff