Toen ds. A. Balk predikant werd van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) in Delfzijl, kwam de samenwerking met de Christelijke Gereformeerde Kerk voor het eerst op zijn persoonlijke agenda te staan. Ds. Balk vertelt over zijn ervaringen in een tweetal artikelen. Het voorgaande artikel sloot hij af met de opmerking dat hij de christelijk-gereformeerde broeders en zusters beter heeft leren kennen en waarderen. Vandaag het tweede artikel.
Maar ik leerde ook onze vrijgemaakte gemeente op een diepere manier kennen en waarderen. Onze gemeente kent geen oprichtingsdatum, er is continuïteit, zeker tot in de negentiende eeuw. Verreweg de meeste leden van onze gemeente zijn binnen de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) groot geworden. Diegenen voor wie dat niet geldt, zijn meestal bij de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) terechtgekomen door hun huwelijk. Wij hebben maar een paar adressen die als compleet adres een andere kerkelijke achtergrond hebben. Valt binnen de Christelijke Gereformeerde Kerk de warmte, het enthousiasme en de spontaniteit op, binnen onze eigen gemeente kan ik de stabiliteit en de rust waarderen, de ruimte waarin voor veel verschillende mensen een plek is. Het vertrouwen in de kerkenraad is zodanig dat het niet nodig is om de gemeente altijd per gemeentevergadering te consulteren. Waar stabiliteit overgaat in kleurloosheid, vertrouwen in onverschilligheid, ruimte voor ieders gedachten in individualisme kan uiteraard onderwerp zijn van zelfreflectie voor onze gemeente. Maar daarvoor is dit artikel niet de plaats.
Missionair
Ik noem nog een verschil dat samenhangt met het voorgaande. Onze plaatselijke Christelijke Gereformeerde Kerk is veel meer missionair gericht dan onze gemeente. Dat waren ze altijd al, maar onder leiding van ds. Mark Bergsma is dit zeer versterkt. Hij heeft de nodige ervaring met missionair werken in zijn vorige woon- en werkplaats Amsterdam. De Christelijke Gereformeerde Kerk richt zich daarbij primair op de wijk waarin hun kerkgebouw staat.
Ook dit verschil in benadering is een mogelijke bron van ruis binnen de samenwerking. Binnen de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) hebben velen als ideaal een volledig gefuseerde gemeente. Die zou gezien de omvang van de gefuseerde gemeente alleen passen in de vrijgemaakte Hoeksteenkerk. Het resultaat zou zijn dat de kerkelijke presentie in de wijk van het christelijk- gereformeerde Lichtbaken verdwijnt. 'Maar', zo wordt binnen de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) wel gezegd, 'Christus roept toch tot eenheid. Juist dat is toch het beste getuigenis voor de wereld'. Ook deze discussie hoeft binnen de kaders van dit artikel niet beslecht te worden. Waar het me om gaat is dat we verschillen niet als struikelblok, maar als kans moeten gaan zien. En dat is in dit geval heel goed mogelijk.
De Christelijke Gereformeerde Kerk heeft goede contacten opgebouwd in de wijk en dat mogen we waarderen als werk van de Geest. Tegelijk ben ik me er dieper van bewust geraakt dat ook onze gemeente een missionaire roeping heeft, en daar ook daadwerkelijk invulling aan geeft, zij het op een andere manier. Waar de Christelijke Gereformeerde Kerk vooral missionair is als gemeente in de wijk van het kerkgebouw, zit het missionaire in onze gemeente veel meer in de levens van de individuele leden.
In onze gemeente zie ik een levend besef van de roeping om christen te zijn in onze maatschappij. Dat geeft men op diverse manieren vorm. Nogal wat broeders en zusters zijn politiek actief binnen de ChristenUnie. Zij dragen juist als christen bij aan een goed bestuur van onze plaats. Veel leden van onze gemeente doen vrijwilligerswerk van allerlei soort. Er zijn er die actief zijn in de buurtvereniging. Bij ons is het echter niet zozeer de kerk als instituut die missionair bezig is. Het zijn veel meer de leden van de gemeente die als christen bewust en serieus hun plaats in de samenleving innemen.
Kuyper of conventikels
Het verschil in karakter tussen onze beide gemeentes heeft te maken met de geschiedenis van de plaatselijke gemeentes. Tegelijk ligt er ook verband met de historische wortels van beide kerkverbanden landelijk. De Christelijke Gereformeerde Kerken hebben in 1892 afstand genomen van het gedachtegoed van Abraham Kuyper. Veel van zijn denken en optreden vond men te massief, en men ervoer dat als bedreigend. Door de samenwerking met de Christelijke Gereformeerde Kerk ben ik me gaan realiseren dat de structuur van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) en van de manier waarop gereformeerd-vrijgemaakten in de wereld staan, sterk door Kuyper beïnvloed is. De gereformeerde organisaties zoals die na de vrijmaking zijn ontstaan, zijn vrucht van de boom die door Kuyper is geplant. Niet de kerk als instituut is in allerlei maatschappelijke verbanden actief, maar de kerk als organisme. Daarmee bedoelde hij de christenen die via organisaties christelijke invloed uitoefenden in de maatschappij. Deze geest herken (en waardeer) ik in het leven van veel leden van onze gemeente.
De Christelijke Gereformeerde Kerken heeft niet veel met deze structuren. Zij zijn historisch verbonden aan iets waarvan wij afstand hebben genomen, namelijk de negentiende-eeuwse conventikels. Dit waren vrome gezelschappen waarin men samenkwam om Gods Woord te bestuderen, te bidden en de nabijheid van de Heer te ervaren. Zo wapende men zich destijds tegen de geestelijke bloedarmoede in veel prediking. Iets daarvan is, - in mijn optiek -, herkenbaar in de tegenwoordige Christelijke Gereformeerde Kerken.
Waardering
Wat leveren mij deze beschouwingen op? Vooral waardering voor het veelkleurige werk van de Heilige Geest. En ook helpt het om mij te wapenen tegen de mogelijke eenzijdigheden van onze eigen traditie. Hoe wij in Delfzijl precies verder vormgeven aan de samenwerking, daarover is het laatste woord niet gezegd. Ik geloof dat als we God kunnen prijzen voor de manier waarop Hij in diverse deeltradities werkt, we ook wel inzicht zullen ontvangen in de weg die we in de toekomst mogen gaan.
Delfzijl
Albert Balk
Ds. A. Balk is predikant van de Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt) te Delfzijl.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit de Gereformeerde Kerkbode van 7 december 2012.