Je zou kunnen zeggen dat een leider iemand is die ‘gaat’. Hij heeft een visie in zijn hoofd en daar gaat hij voor. Een leider brengt van deze plek naar die plek. Als je een blik werpt op de gemeente zou je je kunnen afvragen wie is de herder (leider) en wie zijn de schapen?
In een bijeenkomst die ik in juni van dit jaar meemaakte gaf de spreker aan dat iedereen in de gemeente zowel herder als schaap is. We volgen allemaal wel iemand. Die zien we als voorbeeld. Daarnaast ben je zelf een herder. Hoe blijkt dat? Als mensen jou als een goed voorbeeld zien en in jouw voetstappen gaan treden. Als een gemeente 250 leden heeft, zijn er dus 250 herders en 250 schapen tegelijk. Waarbij de posities telkens kunnen wisselen.
Het is de moeite waard om bij jezelf eens na te gaan of er iemand in je leven is die jij volgt en anderzijds of er een persoon is die jijzelf verder helpt in het leven met God. In het eerste geval ben je schaap en in het tweede herder. Kijk bijvoorbeeld naar de apostel Paulus. Hij gebruikt in zijn brieven de uitdrukking ‘volg mij na’. Dan heeft hij het niet over de Here Jezus maar over zichzelf. Daarmee maakt hij zichzelf niet belangrijker dan de Grote Herder. Nee, op dat moment neemt hij als schaap van de Goede Herder andere gelovigen als herder op ‘sleeptouw’. Zo kan een keten ontstaan van herders en schapen. Interessant is daarbij de vraag: ben ik de moeite van het navolgen waard? Bij de beantwoording van die vraag is het van belang je leven open te leggen voor God.
Hoe herken je een leider?
De eerste reactie is meestal dat je dat kunt weten omdat hij of zij als leider is aangewezen. Hij of zij bekleedt de positie van voorzitter of is ergens ‘hoofd’ van. In de praktijk hoeft het niet zo te zijn dat die leider ook daadwerkelijk de leider is. Als niemand in zijn omgeving dat leiderschap serieus neemt heeft hij of zij slechts formeel gezag. In werkelijkheid zou de secretaris van het gezelschap de ‘informele’ leider wel eens kunnen zijn. En hoe merk je dat dan? Heel simpel. De formele voorzitter staat alleen en de informele leider heeft volgelingen. Een leider zonder volgelingen is slechts in naam leider. Je hebt goede en slechte leiders. Goede zorgen voor hun ‘schapen’ en slechte leiders gaat het uiteindelijk alleen om zichzelf. Johannes 10 vertelt daar het een en ander over. Lees maar na.
Liefde
Het begint allemaal bij het gegeven dat jij en ik mogen ontdekken dat we de Here God mogen dienen. We mogen Hem danken dat Hij ons in dienst heeft genomen als onderdanen van Koning Jezus. Een leider is in Bijbelse termen in de eerste plaats een dienaar. Dat blijkt uit zijn liefde en loyaliteit ten opzichte van de schapen. Die liefde is bij de leider niet altijd voor het oprapen. Soms begint liefhebben zonder dat je die persoon leuk of aardig vindt. Het mag een gebed worden: Heer, toon me om van deze mensen te houden; vul mij met uw liefde. Die liefde en loyaliteit blijken ook uit het feit dat je als herder nooit negatief over de schapen spreekt. Illustratief is het beeld van het raam en de spiegel. Stel er is iets goed gelukt in de gemeente dan wijst de leider door het raam naar buiten: dat hebben zij gedaan. Gaat het niet goed dan wijst hij naar de spiegel en houdt zichzelf verantwoordelijk.
Enthousiasmeren
Naast liefde en loyaliteit is bemoedigen een belangrijk kenmerk. Eén van de grote valkuilen voor een leider is het geen genoegen nemen met mislukkingen. Dan ontstaat al snel de neiging om op iemand of op een groep af te geven. Dat bevordert uiteraard niet de goede sfeer. Zeker als die persoon of die groep toch echt zijn best heeft gedaan. Een beter uitgangspunt is te stellen dat mislukking een les is om het de volgende keer beter te doen. ‘Jullie hebben het geprobeerd. Jammer dat het niet lukte maar volgende keer gaat het vast en zeker beter.’ Succes is hoe hoog je opstuitert als je de bodem hebt geraakt!
Adaptief
Moeilijk woord voor de gave om je aan te passen aan de omstandigheden. Een leider heeft nogal eens de neiging om zaken naar zijn of haar hand te zetten. Terwijl het op dat moment ook goed mogelijk is om uit te gaan van wat er al is. Ik las pas een interview waarin de ondervraagde vertelde dat leiders regelmatig met hun ideale gemeente in het hoofd rondlopen terwijl ze de huidige gemeente over het hoofd zien. Die zijn dan bezig met ‘straks’ maar niet met ‘nu’. In het bedrijfsleven zie je dat ook vaak. Nieuwe directeuren die onmiddellijk beginnen met ingrijpende maatregelen. Dan kunnen ze zichzelf bewijzen… Naast aanpassing is ook het toejuichen van initiatieven van belang. Heeft iemand een goed idee geef dan de ruimte om dat uit te voeren. Hoeveel initiatieven zijn er al gesneuveld op de kerkenraadstafel en hoeveel frustratie heeft dat opgeleverd bij initiatiefnemers? Geef ruimte. Zeg eerder ‘ja’ dan ‘nee’. Dat laatste doen we vaak uit angst. Mijn verbazing was groot toen een collega uit een ander kerkverband ontsteld was over het feit dat een groepje mensen in zijn gemeente zonder toestemming van de kerkenraad een Alpha-cursus had opgestart. Ik zou zeggen: wat wil een voorganger nog meer? Ik denk hard roepen: Volg hen na!!
Discipel met lef
Een leider is een discipel met lef. In onze samenleving heerst de cultuur dat je je overal tegen of voor kunt verzekeren. Daarmee wordt een wereld van schijnzekerheid opgebouwd. Van de wieg tot het graf. Een volgeling van Jezus mag vanuit zijn geborgenheid in Hem in het geloof stappen zetten. Hoe zouden die tweeënzeventig discipelen uit Lucas 10 het gevonden hebben toen ze van Jezus de opdracht kregen om als lammeren onder de wolven op weg te gaan. Tot hun vreugde en verbazing constateren zij: Heer, zelfs de demonen onderwerpen zich aan ons bij het horen van uw naam (Luc.10:17).
Evangelist die boeit
Een leider is telkens evangelist. Uit zijn optreden mag steeds blijken dat hij blij is met de blijde boodschap. Dat levenreddende van God doortrekt zijn optreden. In dienst staan van dat wat het evangelie bewerkstelligt, namelijk dat het je leven verandert. Jezus wil je hele leven transformeren en ik mag jou daarbij helpen!
De volgende generatie
Het frappeerde me toen een leider van een gemeente vertelde dat hij al wist wie zijn opvolger zou zijn. Hij zei erbij dat die persoon dat zelf nog niet wist. Zoiets zet aan het denken. In hoeverre zijn wij in onze kerken gericht bezig met de ‘volgende generatie’. Dragen wij verantwoord over? Schenken we gericht aandacht aan de jongeren. Zij zullen het straks moeten doen. Voorzien we hen van informatie en van levenslessen? Jezus was drie jaar onderweg met zijn discipelen. Vertelde hen. Leefde hen voor. Gaf aan hun verantwoordelijkheid. Leer het maar. Ontdek maar wat mislukken is. Probeer het opnieuw. Ik help je. Ik vergeef je.
Om over na te denken
Liefde & Loyaliteit, Enthousiasmeren, Adaptatie en Ruimte geven, Discipel met lef, Evangelist die boeit en oog voor de volgende generatie. Genoeg stof om na te denken over onze eigen leiderschapsstijl. Laten we ons tijdens dat overdenken afhankelijk maken van de Goede Herder. Dat is het belangrijkste voor elke ‘voor’ganger: Volg Hem!
Groningen
N. Vennik