In 1942/43 ging ik op de christelijke MULO. Het schoolgebouw stond aan de Tol, een vlek tussen Sleeuwijk, mijn woonplaats Werkendam, Almkerk en Nieuwendijk.
Op een middag, toen de lessen afgesloten werden met dankgebed, gebeurde er iets heel bijzonders. Er ontstond in de lucht boven ons schoolgebouw een luchtgevecht tussen Engelse en Duitse jagers. We zagen het gebeuren. Het ging razend snel. De jagers vlogen om elkaar heen en doken onder elkaar door!
Ineens werd één van de Duitse jagers geraakt en dit vliegtuig kwam naar beneden. De piloot bleek zeer handig te zijn, want hij kreeg zijn toestel in een glijvlucht. Hij daalde met een zachte landing in een wei vlakbij ons schoolgebouw. Wij vlogen als leerlingen er op af. We hadden nog nooit een jager van dichtbij gezien. De piloot sloeg de kap omhoog, stapte uit zijn toestel en zette zich breeduit naast zijn toestel met zijn automatische mitrailleur in de handen. Wij vormden als leerlingen een halve kring om hem heen. Hij hield ons met zijn wapen op veilige afstand. Wij zeiden niets en vroegen niets, hoewel we best een woordje Duits kenden. Hij vroeg en zei ook niets. Na een half uur arriveerde er een Duitse militaire treiler. De meegekomen militairen vouwden de vleugels in, tilden het vliegtuig op de treiler, stapten allen in en weg waren ze.
Wat mij is bijgebleven van dit voorval?
Allereerst, dat ik hier voor het eerst een Duitse militair, een Duitse piloot zag. Al was Nederland door de Duitsers bezet, we hadden nog geen enkele Duitse soldaat in ons dorp gezien. Zo was dat. Later wel, toen Werkendam in de frontlinie kwam te liggen. Toen krioelde het van Duitse soldaten.
Het tweede wat mij raakte, was dat vliegtuig, die jager. Wat was dat een klein ding! Er was ook maar plaats in voor één persoon: een één-persoons-vliegtuig. Dat was ergens geraakt, maar kon - wonder boven wonder - zacht landen. Heel knap werk van die piloot!
Ten slotte vroeg ik me af: zou de vlieger in zijn toestel en benarde situatie nog gebeden hebben om bewaring? Vele Duitse soldaten waren christen. Daar ben ik later achter gekomen, toen ze bij ons ingekwartierd waren. Duitsers zijn ook zeer religieus. Velen waren en zijn nog (evangelisch) Lutherisch. Ook Hitler sprak over de goddelijke Voorzienigheid. Deed hij dat voor het volk?
Een eerste Duitse soldaat. Een piepklein vliegtuigje. Een onbeantwoorde vraag.
T. Brienen, Hoogeveen