De auteur, emerituspredikant in de PKN, doet uitvoerig verslag van zijn ontdekking hoe de Bijbel gelezen moet worden. In aansluiting bij rabbijnse uitleggers leest hij in Genesis 1:1 een verwijzing naar de Tora (Gods onderwijs) en naar Israël.
God schiep de kosmos ter wille van de heilige leer en van Israël. Daarom wacht de schepping op de God van Israël en het Israël van God. God koos exclusief voor dit volk en zegent de andere volken vanuit, in en met Israël. Dat doet Hij door Jezus die de volledige dienst van Israël is. De ene nieuwe mens in de Messias heeft de kleur van Israël en wordt in de kring van Israël onderwezen. Het onderscheid tussen Israël en de volken blijft ook in het komende rijk van God bestaan, want alles concentreert zich op Israël en Jeruzalem.
Bijbel leren lezen
Met zijn studie wil Westerman aantonen dat alleen dit de juiste manier is om de Bijbel te lezen. Elke andere opvatting doet volgens hem onrecht aan Israël, het volk van God, en aan de Schriften die God aan Israël gaf. En aan Jezus, hun Messias.
Na een inleiding geeft de schrijver een schets van de hoofdlijnen van het Oude Testament (deel 1) en van het Nieuwe Testament (deel 2). Hij wil daarmee bewijzen dat ook christenen zo de Bijbel moeten leren lezen en roept hen van hieruit in deel 3 op tot omkeer en omdenken. Christenen moeten namelijk leren hun verkeerde kijk op Gods Woord, zijn volk en de Messias, los te laten. Alleen als we de Bijbel nieuw leren lezen, gaan we met de heilige God onderweg naar het definitieve herstel van zijn wereld. We moeten, kort gezegd, ‘de Messias leren’.
Moeilijk boek
Het lezen van dit boek kost moeite, omdat Westerman geen toegankelijke schrijfstijl heeft. Hij vergroot de ontoegankelijkheid door bewust kwistig gebruik te maken van Joodse termen en bijzondere formuleringen. Een paar voorbeelden zijn: avoda, briet, kedoesja, olam habah en olam hazè. En ‘invlezing in Israël’. Hij legt de vele vreemde woorden en uitdrukkingen wel uit, heel vaak zelfs, en heeft ook een lijst van de gebruikte Hebreeuwse woorden toegevoegd. Maar ondanks dat, leest zijn studie niet gemakkelijk. De schrijver heeft hiervoor gekozen om vervreemding op te roepen en aan het nadenken te zetten. Als een middel zijn lezers te bekeren tot zijn visie. Zijn aanpak gaf mij wel te denken, maar niet op de manier zoals Westerman graag wil. Voor mij werkte deze opzet contraproductief, evenals het duizelingwekkend grote aantal teksten die hij citeert. Dat gebeurt bovendien heel vaak op de klank af, zonder dat het bewijskracht heeft voor zijn betoog. Er komt ook nog bij dat het boek onnodig dik is; Westerman herhaalt zowel zijn eigen standpunt als de, in zijn ogen verwerpelijke, opvattingen telkens weer.
Principiële moeite
Mijn grootste moeite met dit boek is een principiële: de visie van Westerman dat God de wereld schiep om Israël. Volgens hem koos God dat volk uit om Hem als priestervolk te dienen en ook om als priesters de andere volken te zegenen. Tot nu toe is dat niet volkomen gebeurd. Daarom wacht alles op het tijdstip dat het wel zover is. De Messias van Israël, Jezus Christus zal dat bewerkstelligen. Met (de gelovigen in) Israël kijken christenen naar dat moment uit.
Volgens de auteur is Adam dus geschapen om Abraham, en is Jezus de Zoon van Abraham, de ware Israëliet die als de Messias van Gods volk Israël dient en in die weg ook de andere volken. Bij deze stelling moest ik denken aan het geslachtsregister van Jezus bij Lucas. Hij eindigt dat met de vermelding dat Jezus de zoon van Adam is (3, 38). Ik dacht ook aan Paulus’ prediking over de vrucht van Jezus’ opstanding in 1 Korinthe 15. Hij noemt de Opgestane de laatste Adam. Door Adam kwam de dood, maar door Jezus het leven. De apostel gaat daarmee aan Abraham voorbij terug naar Adam. Tegen de mening van Westerman in.
En ik dacht aan Johannes 1, 14. Daar schrijft de apostel niet dat het Woord Jóód is geworden, maar dat het vlees werd. God werd méns! Zeker, Jezus was een Jood, en het heil is uit de Joden. Dat zegt Jezus zelf tegen de Samaritaanse vrouw (Joh. 4, 22). Maar haar vraag of Gods heilsplan zich moet afspelen in Jeruzalem of op een andere berg, beantwoordt Jezus met de opmerking dat door Hem de tijd is gekomen dat de ware dienst aan God in geest en waarheid plaatsvindt (Joh. 4, 20-24).
Volgens Westerman echter is Jeruzalem blijvend het centrum van de wereld. Dat vloeit voort uit zijn visie op de roeping van Israël. Naar mijn mening schrijft hij Israël een belangrijker rol toe dan dit volk in werkelijkheid heeft gekregen. Dat heeft tot gevolg dat Christus in feite in Israël opgaat. Daarmee wordt aan Hem en zijn werk ernstig tekort gedaan. Het Woord van God moet namelijk vanuit Hem worden gelezen. Meer nog, Hij is zelf dat Woord, voor Israël en voor de andere volken.
Mijn conclusie is dat Westerman zich heeft laten meeslepen door een rabbijnse manier van lezen. Dat kan blijkbaar het gevolg zijn als we als christenen met de rabbijnen de Schriften gaan lezen. Zo kan ik de Schriften niet lezen, door Christus.
D. Visser, Amersfoort
Edjan Westerman, de Messias leren, Israël en de volken – Gods weg nieuw leren lezen, Boekencentrum Zoetermeer, ISBN 978 90 239 70434 9, 416 blz., prijs € 29.90.