Wereld in wanorde van de Amerikaan Craig Harline is een schitterend boek dat ik in één adem heb uitgelezen. Het boek volgt Maarten Luther vanaf eind 1517 toen hij zijn stellingen bekendmaakte die zoveel stof deden opwaaien, tot begin 1522 toen hij na een verblijf op de Wartburg terugkwam in Wittenberg om weer wat orde te brengen in de chaos die er in de tijd van zijn afwezigheid was ontstaan.
Harline vertelt in geuren en kleuren wat daar er in die eerste jaren van de reformatie gebeurde. Je komt als lezer heel dicht bij de persoon van dr. Martinus, bij wat hem bewoog, en bij zijn manier van optreden. Bewonderenswaardig is de standvastigheid die hij toonde. Hij bleef vasthouden aan datgene wat hij meende op te maken uit het evangelie. Daar hield hij aan vast, wat Rome ook tegen hem inbracht en hoeveel druk er op hem werd uitgeoefend: hij zou alleen maar kunnen terugkomen op wat hij had geschreven als werd aangetoond dat hij op het verkeerde spoor zat. Dus niet. Indrukwekkend is hoeveel Luther in deze jaren (en trouwens ook daarna) heeft geschreven, en dat dit velen aansprak. De boekdrukkers waren blij met deze doctor uit Wittenberg.
Harline geeft een prachtige tekening van de samenleving zoals die er toen uitzag, van de figuren die in die tijd een belangrijke rol speelden, en van datgene wat maakte dat Luther zo fel reageerde op de nieuwe, 'volledige' aflaat in zijn dagen. Het boek telt vele illustraties en ook een fraai kleurkatern.
De schrijver woont in de VS en is gespecialiseerd in de geschiedenis van de Lage Landen. Hij probeert verhalend te schrijven, om zijn lezers te boeien. Nu, dat is met Wereld in wanorde zeker gelukt. Ook de vertaalster, Jeske Nelissen, verdient een compliment. Overigens stond Harline's boek Jacobs vlucht. Een familiesagea uit de Gouden Eeuw op de shortlist voor de Libris Geschiedenis Prijs 2017.
D.J. Steensma, Feanwâlden
Craig Harline, Wereld in wanorde. Maarten Luther en de geboorte van de Reformatie, Nijmegen: Vantilt, 2017. 334 blz., ISBN 978 94 6004 341 3, €24,95.