Christen-zijn in het dagelijks leven… als veehouder, consument, minister, vader of moeder. ‘Iedereen heeft een eigen verantwoordelijkheid’, aldus Hermen Spans, ‘en tegelijk heb ik er ook een mening over.’
Langs de dijk tussen Zwartsluis en Vollenhove staat het nieuwe melkveebedrijf ‘Weidevol’ van Hermen en Leanne Spans. In 2012 schakelden ze om naar biologische landbouw en in het najaar van 2014 werd de nieuwe stal langs de dijk in gebruik genomen. Over de vorm en inrichting van de stal hebben Hermen en Leanne goed nagedacht. Hermen: ‘We wilden een stal die past in het landschap hier. Een stal met een open uitstraling, zowel aan de buitenkant als binnen in de stal. We hebben daarom gekozen voor een aflopend dak, met houten spanten en een vrije overspanning. Als ik door de stal kijk, wil ik koeien zien en geen staal en beton.’
Aan de voorkant van de stal bouwden ze prachtige vergaderruimtes. Vanwege het vele glas aan de voorkant, heeft ook dit deel van het bedrijf een open en uitnodigende uitstraling. Het is vooral het domein van Leanne. Zij is zelf niet op een boerenbedrijf opgegroeid en miste op de boerderij het contact met mensen. Ze ontvangt nu wekelijks groepen en vertelt dan met passie over het bedrijf. Want zo zegt ze: ‘Open zijn betekent dat je laat zien wat je doet en er over vertelt aan burgers.’
Melken
De familie Spans heeft zo’n 240 melkkoeien en ongeveer 100 stuks jongvee. Het jongvee en de droogstaande koeien staan op de oude locatie in het dorp Sint Jansklooster. In de nieuwe stal wordt gemolken en er is voldoende land om de stal voor beweiding. In totaal boeren Hermen en Leanne op zo’n 180 hectare land. Een deel daarvan wordt geruild met biologische akkerbouwers in de Noordoostpolder. Zij krijgen biologische mest van Spans.
De koeien worden drie keer per dag gemolken. Om half zes ’s morgens, een uur ’s middags en negen uur ’s avonds. De melkproductie ligt op ongeveer 8600 liter per koe.
Hermen vertelt: ‘Doordat we de koeien drie keer per dag melken, geven ze gemiddeld drie liter per dag meer. Als ondernemer vind ik een goede melkproductie en omzet belangrijk. Maar het is zeker niet de enige reden voor drie keer melken. Als het kalf bij de koe loopt, drinkt het acht tot tien keer per dag. Het past dus bij de natuur van koeien om vaker te melken. Bovendien leidt het tot nog minder uierproblemen. Wat mij betreft is drie keer melken juist heel diervriendelijk.’
Het melken gebeurt door een pool van zes mensen. Het avond-melken gebeurt in de regel door twee jongens uit de omgeving. ‘Drie keer melken geeft ons meer rust in het gezin’, aldus Hermen en Leanne. ‘Nu kunnen we gewoon om half zes als gezin met elkaar eten.’
De melk wordt verwerkt door Weerribben Zuivel en staat onder het speciale merk ‘Boerderij Zuivel’ bij Albert Heijn in het schap.
Biologisch
Zoals over veel dingen heeft Hermen Spans goed over de omschakeling naar biologische landbouw nagedacht. Hij boert als derde generatie op het melkveebedrijf. De oude locatie in Sint Jansklooster zit al jaren op slot. Al meer dan 20 jaar ligt daar een claim voor natuurontwikkeling. ‘Omdat we hier graag wilden blijven, moesten we naar andere wegen zoeken en hebben we een bedreiging omgebogen in een kans, zo vertelt Hermen. ‘Biologisch boeren in combinatie met natuurbeheer en een vergaderlocatie, zijn de nieuwe strategie geworden. Maar we zijn geen geitenwollensokkentypes. Wij hebben een grootschalig biologisch bedrijf, waar we als ondernemers een goede boterham mee willen verdienen.’ Leanne vult aan: ‘Biologisch boeren is wel ontspannener. Je hoeft domweg niet na te denken over het wel of niet inzetten van allerlei hulpmiddelen die gangbare boeren wel gebruiken. We moeten het doen met wat de natuur ons geeft!’
Christen-zijn
Hermen en Leanne Spans zijn actief lid van de gereformeerde kerk (vrijgemaakt) in het dorp. Hoewel het een plattelandsgemeente is, gaat het volgens Hermen en Leanne in de kerk bijna nooit over landbouw, natuur en milieu. Of over onze verantwoordelijkheid voor de schepping. Over wat christen-zijn betekent voor je koopgedrag in de winkel of voor je reisgedrag tijdens een vakantie. Hermen en Leanne zouden graag zien dat we als christenen daar veel meer over praten. Hermen: ‘We leven in een tijd met vraagstukken waar de Bijbel niet letterlijk iets over zegt, maar waar de Bijbel wel richtingwijzers voor geeft. De technische ontwikkelingen gaan heel snel, maar de ethisch bezinning daarover loopt behoorlijk achter.’
Op dit punt zijn Hermen en Leanne teleurgesteld in de landelijke politiek. Ze vragen zich hardop af: ‘Wat merken we er nu van dat er momenteel twee christelijke partijen in het kabinet zitten en we een ChristenUnie-minister op landbouw hebben? Je zou verwachten dat er nu flinke stappen worden gezet.’ Hermen noemt enkele voorbeelden. ‘In de USA moet Monsanto vele miljoenen aan schadevergoeding betalen vanwege de schadelijke effecten van Roundup. Maar in Nederland wordt het gebruik weer vijf jaar toegestaan. In de eerste helft van dit jaar zijn er in Nederland ruim 47.000 mestkalveren meer (!) geïmporteerd omdat hier door de fosfaatmaatregelen minder kalveren zijn geboren. Al dat kalfsvlees gaat de grens weer over en de mest blijft achter, terwijl de minister naar een grondgebonden kringlooplandbouw wil.
Hermen en Leanne zouden graag zien dat bedrijven die in de praktijk aan de lange-termijn-doelen van de regering werken en laten zien dat het mogelijk is, worden gewaardeerd. Bijvoorbeeld door meer speelruimte binnen de regelgeving. De realiteit op hun bedrijf is juist het tegenovergestelde. Ondanks de grondgebondenheid en de natuur op het bedrijf moesten ze een flinke boete betalen. Hermen en Leanne ervaren dat als onrecht. ‘Stelen is bij wet geregeld’, zo stellen ze.
Openheid
De afgelopen jaren waren intensief. Weerstanden tegen de nieuwbouwplannen uit de omgeving, raakten het gezin persoonlijk. Het voeren van open gesprekken daarover blijft lastig. Het heeft hun geleerd dat je verantwoordelijkheden moet laten liggen, daar waar ze thuishoren. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen doen en laten. ‘En tegelijk heb ik vaak ook een mening over dingen’ zo voegt Hermen er aan toe. ‘Ik denk veel over dingen na. En ik vind echt dat christenen verantwoordelijkheid moeten nemen. Voor de wereld, het klimaat, het voedsel dat je eet. We hebben een extreem droge zomer achter de rug. De menselijke invloed op het klimaat is duidelijk merkbaar. Wat doet dat met ons christenen? Op zijn minst zouden we er meer over na kunnen denken. Het gesprek daarover moeten we veel meer en heel open met elkaar voeren. Christen-zijn is meer dan één of twee keer op een zondag naar de kerk gaan. De volgende generatie wil dat christen-zijn aan ons gedrag te zien is.’
Wilt u meer lezen over de familie Spans en hun bedrijf, kijk dan op hun website: www.weidevol.nl
Wiggele Oosterhoff
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Verbinding. Magazine voor leden en donateurs van Contact Christen Agrariërs (CCA) en CGMV agrariërs, jrg.3 (2018).