Vanuit het vliegtuig zien we een boeiend en groen landschap. Even later landen we in Erbil, het vliegveld van Koerdistan, het noordelijk deel van Irak. Dat groen komt door de regen die er de laatste weken gevallen is, het landschap bloeit er onmiddellijk van op. Buiten het vliegveld wordt op ons gewacht. Een kleine bus zal ons de komende dagen naar verschillende plaatsen brengen.
Onze groep bestaat uit vijf Nederlanders en zeven Amerikanen. Met de zendingsorganisatie Back to Jerusalem maken we een humanitaire reis naar een hulpverleningsproject in het uiterste noorden van Irak. We bezoeken een opvanghuis waar Jezidi-vrouwen met hun kinderen onderdak en begeleiding ontvangen. De vrouwen zijn voormalige seksslavinnen die Isis hebben weten te ontvluchten.
Visie
Je kunt onze reis ook een visiereis noemen. Misschien wordt ons hart geraakt door wat we te zien en te horen krijgen. Misschien krijgen we zelf wel visie om iets te gaan doen. Op onze reis noordwaarts passeren we zes checkpoints. Her en der zien we schaapkuddes met herders. Soms zijn die herders kinderen, soms zijn het oude mannen. Langs de weg wordt op veel plaatsen groente en fruit te koop aangeboden. De wegen zijn niet optimaal en we zien veel onafgebouwde projecten. Irak is een land dat probeert bij te komen van de oorlog. Van welke oorlog?, kun je je afvragen. Van 1980 tot 1988 werd er een wrede oorlog uitgevochten met het buurland Iran. En nu heeft Isis vreselijk huisgehouden. Ik sprak onlangs een Koerdische vrouw die op de grens van Iran en Irak heeft gewoond. Ze vatte het zo samen: ‘Irak, goed maken, kapot maken.’ Er lijkt geen einde aan de ellende te komen. Ook nu is het nog altijd spannend. Ons hotel wordt bewaakt door militairen. De checkpoints en de gewapende militairen doen me aan Israël denken. Maar in Irak is veel meer te zien waardoor je gedachten richting Israël gaan. Irak is een door en door Bijbels land. De mensengeschiedenis is er begonnen.
Bijbels land
We zijn in de streek waar ergens het paradijs gelegen heeft. Wonderlijke realisering dat Adam en Eva hier in de hof wandelden en met God spraken. Hier werd het eerste kindje geboren. Hier is ook de catastrofe van de zonde begonnen en hier is de eerste moord gepleegd. Van hieruit werd de aarde bewoonbaar gemaakt. Noach werd in dit gebied voor gek verklaard toen hij op het land een groot schip ging bouwen. In deze buurt is na de zondvloed het leven weer opnieuw begonnen. Hier ligt Babel, waar de hoogmoed ten top steeg toen ze de toren gingen bouwen. ‘Kom, laten we voor ons een stad bouwen, en een toren waarvan de top in de hemel rijkt…’ Hier ligt de oorsprong van de talen.
Hier ligt Ur in het zuiden van Mesopotamië, het twee stromenland. Abraham heeft daar met zijn kuddes rond gezworven. Hier hoorde hij Gods stem: ‘Verlaat je land en ga naar het land dat ik u wijzen zal.’
Hier is de vlakte van Ninevé. In deze stad vond de eerste grote opwekking plaats. Wonderlijke preek trouwens. ‘Nog veertig dagen en Nineve wordt omgekeerd!’ Bijzondere reactie ook: ‘En de mensen van Ninevé geloofden God. Zij riepen een vasten uit en trokken rouwgewaden aan, van de grootste tot de kleinste onder hen.’
Ongeveer honderd jaar later wordt er opnieuw een profeet gestuurd. Nahum. Het boek van deze profeet begint zo: ‘De last van Ninevé. Het boek van het visioen van Nahum uit Elkos.’ Aan Elkos hebben we ook een bezoek gebracht. De graftombe van de profeet Nahum is daar nog steeds te zien. De tombe bevindt zich in de restanten van een oude synagoge. Het complex wordt op dit moment gerestaureerd. Elkos is nu een christelijk dorp met veel kerken en kloosters.
Heilige plaatsen
Mooi zijn al die ‘heilige plaatsen’. Daar is het gebeurd. Het brengt je dichter bij de geschiedenis. Maar er is iets wat er toch nog bovenuit gaat. Namelijk de vraag: waar gebeurt het nu? Waar zijn nu de ‘heilige plaatsen’? Waar wordt nu het Grote Gebod en de Grote Opdracht in praktijk gebracht? God liefhebben boven alles en je naaste als je zelf en die Grote Opdracht. ‘Ga dan heen, onderwijs de volken, …’ Waar wordt nu het Woord in praktijk gebracht?
We zagen vluchtelingenkampen waar opgejaagde christenen in een soort containerwoningen verblijven, maar we ontmoetten ook opgejaagde Jezidi-families. We hoorden huiveringwekkende verhalen. Verhalen die we eerder al in de krant gelezen hadden maar die we nu uit hun eigen mond hoorden. Daarnaast trokken we ook op met hulpverleners die alles opgegeven hebben om Jezus te volgen. Ze werden geroepen naar deze gevaarlijke regio en ze gehoorzaamden. Hen te ontmoeten, te spreken en aan het werk te zien, was inspirerend maar ook confronterend. Want de vraag is niet alleen: waar gebeurt het nu?, waar zijn nu de heilige plaatsen? De vraag is ook, en ik, wat doe ik nu? Verre reizen maken is niet strikt noodzakelijk. Iedereen heeft tegenwoordig mensen uit het Midden-Oosten op loopafstand. Het Grote Gebod en de Grote Opdracht blijven ons uitdagen.
Krijn de Jong, Urk