Begin oktober 2019 vond in de rechtszaal van Dallas (Texas) een opmerkelijk gebeuren plaats. De politieagente Amber Guyger werd veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf vanwege moord op Botham Jean. Na de veroordeling vergaf Brandt Jean, de broer van Botham, haar wat zij had gedaan, en wilde zo handelen in overeenstemming met het evangelie.
Jezus heeft zijn discipelen geleerd: vergeef diegene die berouw heeft over wat hij jou heeft aangedaan. Doe dat zelfs tot zeventig maal zevenmaal. Maar het kan ook zo zijn dat de ander niet naar je toekomt. Zo was dat – volgens mij – ook in die rechtszaal het geval. Amber vroeg niet aan Brandt of hij haar zou willen vergeven wat zij hem als broer van het slachtoffer had aangedaan. Brandt nam het initiatief, en bood vergeving aan. Deze manier van handelen lijkt dan op wat God heeft gedaan.
Geschenk
Heeft God niet het aanbod van vergeving gedaan toen wij nog vijanden waren? Een onvoorstelbaar groot wonder! Hij is naar ons toegekomen, en heeft dat kostbare geschenk van zijn Zoon geschonken. Maar hoe wordt de verzoening dan compleet? Hoe komt het geschenk van vergeving tot zijn doel? Alleen door het geloof. Door dit aanbod te aanvaarden (wat overigens ook al een goddelijke gave is). Vergeving wordt compleet als wij onze schuld jegens God belijden, en zijn aanbod van genade en vergeving aanvaarden, en voortaan bereid zijn uit deze herstelde verhouding te leven. In die zin is er geen vergeving zonder bekering: Gods genade roept om berouw en een nieuw leven.
Zo mag het proces van verzoening ook gaan tussen mensen onderling. De wet van het evangelie zegt dat je niet hoeft te wachten tot de ander berouw toont. Wat zou er van ons zijn terechtgekomen als God op ons berouw had gewacht? Het evangelie laat de mogelijkheid zien zélf het initiatief te nemen, en vergeving aan te bieden. Zoals ook Brandt Jean deed.
Verzoening
In zijn leven was een diep verdriet gekomen. Als mens was hij enorm beschadigd: hij had zijn broer verloren. Amber Guyger stond in de schuld bij velen, maar ook bij hem. Maar hij bood haar vergeving aan, ook al had zij daar niet om gevraagd. Hij deed dat uit eigen initiatief.
Maar de kwijtschelding van schuld zou niet compleet zijn, en in de lucht blijven hangen, als Amber de omhelzing had geweigerd, en geen spijt en berouw had getoond. Maar doordat zij dat wél toonde, kon de schuld worden vereffend. Er ontstond een moment van verzoening, in die omhelzing. Het was een indrukwekkend moment. Niet dat daarmee de gevangenisstraf van de baan was. Zeker niet. Als het vigerende recht is geschonden, moet ook dat recht spreken. Vergeving tussen personen onderling schuift het recht niet aan de kant. Het betekent niet dat het kwaad door de vingers wordt gezien. Het is geen wegkijken. De misdaad moet worden aangewezen. De dader staat niet alleen in relatie tot zijn directe slachtoffer, maar ook met de samenleving en haar rechtssysteem.
In het menselijke vlak was er echter verzoening opgetreden. Dat bleek ook toen de rechter Tammy Kemp uit de rechtszaal ging om in haar kamer haar Bijbel te halen. Zij gaf hem aan Amber: Je mag mijn Bijbel hebben, ik heb er thuis toch nog drie of vier.' Ze raadde haar aan om daaruit te lezen en te beginnen Johannes 3, 16, waarin staat dat God de wereld zo lief heeft gehad dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.
Herstel
Opnieuw bleek dat er niet alleen vergeving mogelijk is bij kleine zaken, maar ook heel ernstige zaken. En zo staat het toch ook in het evangelie. De koning waarover de gelijkenis in Matteüs 18 spreekt, vergaf zijn rentmeester (zijn slaaf) die hem een onvoorstelbaar groot geldbedrag schuldig was. Zo horen we soms ook dat een slachtoffer van incest – zonder twijfel na veel innerlijke strijd – naar de dader van het misdrijf toegaat om vergeving aan te bieden: 'Ik weet niet hoe hij zal reageren, maar ik toch voel dat ik moet gaan. Ook om zelf misschien enigszins bevrijd te worden van de last die op me drukt, en het verdriet dat mij innerlijk verteert.'
Als de dader dit aanbod aanvaardt en oprecht berouw toont, wordt de vergeving compleet en voltooid. Er kan dan – doorgaans langzamerhand – een proces van herstel van de verhouding beginnen. De dader zal dan ook – bij oprecht berouw – bereid zijn al het mogelijke te doen om wat kapotgemaakt is, heel te maken, voor zover dat ooit helemaal mogelijk is. Of soms is het misschien beter om het bij een eerste contact te houden.
Bevrijding
Wie uit eigen initiatief zonder dat vooraf berouw is betoond, vergeving aanbiedt, kan dat ervaren als een bevrijding uit de gebondenheid aan het verleden.
Maar, laat dat duidelijk zijn, een slachtoffer is daartoe niet verplicht. In elk geval kan dat niet van hem of haar worden geëist: Nu moet je het initiatief nemen, en de dader vergeving aanbieden. Iemand schreef: 'Hoe vaak ben ik niet aangesproken door mensen die vonden dat ik mijn dader moest vergeven. Deze dader heeft mij vele keren zeer ernstig seksueel misbruikt en heeft nooit berouw getoond.' Niemand kan bij de ander aandringen een heel kostbaar geschenk te geven. Het is ongepast iemand die ernstig is beschadigd, dan onder druk te zetten. Niemand kan de ander voorschrijven initiatief te nemen voor een daad die op dat moment emotioneel gezien heel belastend is, ook al is er de wetenschap dat die stap uiteindelijk bevrijdend zou kunnen zijn. Een geschenk kan niet worden afgedwongen. Soms moet er tijd overheen gaan voordat deze gave kan worden aangeboden. Wordt vervolgd
D.J. Steensma, Feanwâlden