De jury van de Zuid-Afrikaanse Helgaard Steyn Prijs noemt Feest van de ongenoden: het beste boek van de afgelopen vier jaar in alle genres. Dat schiep bij mij hoge verwachtingen. Het kostte me echter moeite in het verhaal te komen. Maar toen ik er eenmaal in was, kon ik het maar moeilijk wegleggen.
De roman speelt zich af in de Boerenoorlog (18991902). In die oorlog vochten de Engelsen tegen de Boeren, de blanke Afrikaanders, op leven en dood. De Engelsen brandden zoveel mogelijk boerderijen plat en sloten de vrouwen en kinderen op in concentratiekampen. In die kampen waren de omstandigheden bar slecht. Gevolg: veel doden onder de geïnterneerde vrouwen en kinderen. De Engelsen wonnen de strijd, maar per saldo waren er alleen maar verliezers. Du Plessis verhaalt wel wat over de verschrikkingen van de oorlog. Maar zijn roman heeft veel meer en diepere lagen. In het centrum staat de familie Van Wyk, vooral de jonge Daan en zijn vrouw Magrieta. Daan gaat, met zijn vader en anderen uit hun omgeving, ten oorlog. Hij is een grote opschepper, maar als het op vechten aankomt, doet hij het in zijn broek. Meer kan hij niet, tot verbijstering van zijn vader. Daan laat later de leugen verspreiden dat hij als een dapper man
gesneuveld is in de strijd. Als bewijs daarvoor moet zijn bebloede mes dienen. Zijn heldendood vergoedt voor zijn vader zijn lafheid. Magrieta lijkt weduwe geworden. In werkelijkheid leefde Daan en was hij niet veranderd. Hij overleefde de oorlog. Na zijn terugkeer was zijn moeder zielsblij, maar zijn vader vertrouwde het niet. Hij kwam achter de waarheid en verachtte hem daardoor meer dan ooit. Ook Magrieta was vol argwaan. Veel mensen begrepen niet dat ze niet blij was om zijn behouden terugkeer. Daan verweet haar dat ze een verhouding met een Engelse officier had gehad en daarom hem op afstand hield. Er leek een goede reden voor die beschuldiging, maar de werkelijkheid was anders. Dat is karakteristiek voor deze roman, ook in de relaties tussen andere personen. Wat een adeldom van geest bij wie je dat niet verwacht. En wat een laagheid en bedrog bij anderen die hoogstaand lijken. De grote vragen van het leven komen in dit verhaal aan bod. Ook de vraag naar God. Het geloof van veel mensen wankelt en wordt bestreden, onder andere vanwege alle schijnheiligheid. Du Plessis heeft een diep borende roman geschreven. De vorm waarin hij dat gedaan heeft, vraagt alle aandacht van de lezer. Maar de moeite om door te lezen
wordt ruimschoots beloond. Na lezing van dit adembenemende boek begreep ik het oordeel van de jury. Het was voor mij een rijke leeservaring. Ik houd het voor herlezing binnen handbereik. De Nederlandse uitgever heeft er een fraaie uitgave van gemaakt die nodigt tot lezen. Er is één minpuntje: teveel onnodige taalfouten. Laat de uitgever die er uit halen bij de tweede druk. Ik ga ervan uit dat die er komen zal.
D. Visser, Amersfoort P.G. du Plessis, Feest van de ongenoden, vertaald door Riet de Jong en Bert Aquarius, Kampen: Manuzio, 2019, 488 pagina’s, ISBN 9789492600141, prijs € 24,95.