Bergamo, een stad in Noord-Italië, is vorig jaar ernstig getroffen door de coronacrisis. Toen dat bekend werd dacht ik aan een novelle van Jens Peter Jacobsen, waarvan ik een korte versie vond in een boek over de Psalmen van ds. H.A. Visser. Het verhaal speelt in de Middeleeuwen, toen de pest rondwaarde door Europa en ook deze stad onder deze dodelijke epidemie zwaar moest lijden. Hieronder het verhaal.
In Bergamo brak de pest uit. De mensen zaten als ratten in de val: niemand mocht de stad verlaten. Zij wachtten op de ‘zwarte dood’ die hen allen zou treffen. In het begin waren de mensen naar de kerk gestroomd om God te bidden om redding. Maar toen de pest niet gestuit werd, sloeg de stemming om. God, die wrede God, bestond niet! De inwoners van Bergamo leefden zich uit in de gruwelijkste uitspattingen.
Op zekere dag organiseerde de slager een dienst in de kerk. Met de priestergewaden uit de sacristie had hij zich als komediant verkleed. Daarna probeerde hij zo godslasterlijk mogelijk het geloof belachelijk te maken. De menigte in de kerk brulde van plezier. God werd bespot en Christus beledigd.
Toen ging heel onverwacht de kerkdeur open en een stoet monniken trok in lange optocht de kerk binnen. Ze zongen het lied Dies Irae, het lied over de dag des oordeels. Het sombere gezang overstemde het geschreeuw van de menigte. Zelfs de slager keek onthutst toe.
Toen het lied uit was beklom een jonge monnik de preekstoel. Het werd doodstil in de kerk. Met hese stem riep de monnik: 'Mensen van Bergamo, ik moet u een boodschap van God brengen! Jullie hebben de Bijbelse boodschap nog nooit goed gehoord. Dit staat geschreven: “Toen Christus op Golgotha aan het kruis hing en de mensen beneden Hem stonden te spotten en te schreeuwen dat Hij maar eens iets van God moest laten zien, dacht Jezus, toen hij die mensen zag die allemaal op jullie leken: moet ik nu voor dit uitvaagsel van de mensen sterven? En meteen rukte Hij zijn handen los van het kruis en bevrijdde Hij zijn voeten van de spijkers die er doorheen geslagen waren. Hij sprong naar beneden, baande zich een weg door de menigte en verdween. Nooit is Hij teruggekomen.”’
Toen de monnik deze woorden gezegd had, viel er een doodse stilte in de kerk. Maar daarna ging er een gekreun door de menigte. Vrouwen gilden van angst en kinderen huilden. Opeens richtte ieders aandacht zich op de slager, die van het altaar naar de preekstoel gelopen was. Hij bleef met zijn verfomfaaide misgewaad om zijn schouders vóór de kansel staan, met het angstzweet op zijn voorhoofd. Toen schreeuwde hij: 'Gemene leugenaar! Wil je ons helemaal in de wanhoop storten? Zie je dan niet dat wij zonder Christus naar de verdoemenis gaan?' En met overslaande stem brulde hij: 'Hij moet gekruisigd worden!' Ineens was het of de mensen uit een angstdroom ontwaakten. Urenlang schreeuwden zij:
'Hij moet gekruisigd worden'.
----------------------------
Ik zie in dit verhaal een wonderlijk verband tussen de gevoelens van angst en vrees - nu ook bij ons - en de tijd die wij, christenen, de ‘lijdenstijd’ noemen. Want wij dragen het geloof met ons mee, dat wij het zonder Christus niet kunnen stellen. Wij willen als het goed is de gekruisigde Christus niet missen. Tegen het ‘nee’ van mensen in zegt God ‘ja’ tot de wereld in de lijdende Heer. Op weg naar Pasen, in het vooruitzicht op de overwinning van de Levensvorst, roepen wij om bevrijding door het bloed van Christus. Inderdaad: 'Hij moet gekruisigd worden!'
J.G.E. Brand, Hoogeveen
Wanneer u de oorspronkelijk novelle wil lezen kunt u die vinden op het internet wanneer u de naam Jens Peter Jacobsen intoetst. De versie van ds. H.A. Visser is te lezen aan het eind van zijn commentaar op Psalm 14 in de serie ‘De Psalmen in onze tijd’, deel 1, Boekencentrum, ’s Gravenhage, 1989.