Het spreken over de Heilige Geest krijgt in het Nieuwe Testament veel meer kleur dan in het Oude Testament. Het Nieuwe Testament is ten aanzien van het spreken over de Heilige Geest als een bloem die opengaat, waar het in het Oude Testament nog meer in de knop was.
In het Nieuwe Testament wordt het Griekse woord pneuma gebruikt voor Geest. Daar is de aanduiding ‘Heilige Geest’ wel gangbaarder. In het Nieuwe Testament zijn de Heilige Geest en de Here Jezus Christus nauw aan elkaar verbonden. En dan op twee manieren. Allereerst vanuit de Heilige Geest naar Jezus Christus toe. We belijden in de Apostolische Geloofsbelijdenis dat Jezus Christus is ontvangen van de Heilige Geest. Maar ook in Christus’ lijden en sterven is het de Heilige Geest die Hem daarin bijstaat (Heb.9,14).
Nieuwe tijd
Maar in het Nieuwe Testament wordt ook een andere richting zichtbaar. Dan gaat het over Christus die de Geest uitstort als Hij over Zijn discipelen blaast (Joh.20,22). Het is vervolgens de Heilige Geest die na Jezus’ hemelvaart zorgdraagt dat de gemeenten ontstaan en uitbreiden. De verhoogde Christus werkt door Zijn Geest op aarde.
Paulus spreekt veel over de Heilige Geest. In dat spreken wordt duidelijk dat de Heilige Geest verbonden is met de nieuwe tijd. Dit sluit aan bij de verwachting van het Oude Testament. Paulus heeft het in Romeinen 8 vers 23 over de Heilige Geest en noemt Hem dan de Eersteling. De eersteling van de oogst representeerde de hele oogst. Zo representeert de Geest de nieuwe tijd die aangebroken is door wat Jezus Christus heeft gedaan. In 2 Korinthe 1 vers 22 gaat het over een onderpand (zoals bij een aanbetaling). Een onderpand geeft de zekerheid en de garantie dat het volle eens zal komen. Zo is de Heilige Geest een onderpand van Gods totale verlossing.
Hierom wordt de Heilige Geest wel eens een bruggenbouwer genoemd. Hij bouwt een brug tussen Christus en de gelovige. Dat betekent ook dat de Heilige Geest de gelovigen samenbrengt in het lichaam van Christus. Hij is dus ook de bruggenbouwer tussen gelovigen onderling. Daarnaast is Hij een bruggenbouwer tussen de toekomst (de nieuwe tijd) en ons huidige leven en tussen hemel en aarde. Als Bruggenbouwer geeft Hij de gelovige de vruchten van de Geest (Gal.5) en de gaven van de Geest (bijv. 1 Kor.12).
Catechismus
Het vorige artikel zijn we begonnen met de vraag of er in onze kerken sprake is van een onderwaardering van de persoon en het werk van de Heilige Geest. Deze klacht wordt ook wel eens geuit in de richting van de Heidelbergse Catechismus. Dat is op zich niet verwonderlijk omdat het alleen in zondag 20 over de Heilige Geest gaat. Zondag 20 is een zondag met maar één vraag en één antwoord. Dat lijkt, nadat we in het vorige artikel en in dit artikel hebben gezien wat er in de Bijbel wordt gezegd over de Heilige Geest wel wat weinig.
Maar wie alle zondagen doorleest, ontdekt dat de Heilige Geest vaak op bepalende momenten wordt genoemd. De Heilige Geest verzekert van het eeuwige leven (zondag 1), doet mij wedergeboren worden (zondag 3), werkt geloof in ons hart (zondag 7 en 25), is een van de drie onderscheiden goddelijke personen (zondag 25), heeft Jezus Christus gezalfd tot profeet, priester en koning (zondag 12), is betrokken bij de incarnatie (zondag 14), is tegenpand (zondag 18), stort in ons de hemelse gaven uit (zondag 19), wordt door Christus gebruikt om een gemeente te vergaderen, beschermen en in stand te houden (zondag 21), versterkt het geloof door de sacramenten (zondag 25), vernieuwt en heiligt door het bloed van Christus waar de doop het teken van is (zondag 26), verenigt ons met het heilig lichaam van Christus in het avondmaal (zondag 28), vernieuwt ons naar het beeld van Christus en werkt in mij (zondag 32 en 38 en 44), woont in ons zodat we een tempel van Hem zijn (zondag 41), regeert ons (zondag 48), houdt ons overeind en sterkt ons in de geestelijke strijd (zondag 52).
Alle aspecten die in het Oude en Nieuwe Testament over de Heilige Geest worden genoemd, krijgen een plaats in de Catechismus. Zo helpt de Catechismus dus om juist de volle breedte van het werk van de Heilige Geest te zien en ook aan de orde te laten komen in preken en in het christelijk onderwijs.
Rondleiding
Misschien is het te vergelijken met een rondleiding door een huis. Vorig jaar hebben we veel rondleidingen gegeven door de prachtig opgeknapte pastorie van de gemeente van Surhuisterveen. Met gepaste trots lieten we ons nieuwe plekje zien. De woonkamer, de tuin, bijkeuken, studeerkamer, slaapkamers en badkamer. Stuk voor stuk gingen we ze langs en we vertelden wat er allemaal gebeurd was. Maar stelt u zich eens voor dat we direct en uitsluitend naar één van de slaapkamers op de derde verdieping toe zouden gaan om uitgebreid te vertellen wat daar allemaal te zien was. Dat zou vreemd zijn. Er is zoveel meer te zien en te ontdekken! Dat geldt ook voor het spreken en denken over wie de Heilige Geest is en wat Hij doet.
Als u merkt dat u het moeilijk vindt om over de Heilige Geest te spreken, weet dan dat u niet de enige bent. Maar kijk dan eens om u heen: een nieuwe dag, nieuw leven, uw Bijbel, de doop en de viering van het Heilig Avondmaal en de band met de Here Jezus Christus door het geloof, liefde en trouw. Dat zijn allemaal concrete dingen die we om ons heen zien en ervaren en die de Geest van God werkt.
De Geest is als een regisseur van een toneelstuk of een film. Hij is van heel groot belang voor het toneelstuk of de film, maar wie naar dat toneelstuk of die film kijkt, ziet hem niet. Hij is verborgen, maar niet minder aanwezig. Hij is onmisbaar, maar het gaat niet om hemzelf. Zo ook de Heilige Geest. Hij brengt ons bij de Here Jezus Christus en spoort ons aan om samen met andere gelovigen op weg te zijn naar Gods nieuwe wereld.
A. Dorst, Surhuisterveen