God draagt ons in de Bijbel op om goed te zorgen voor vluchtelingen en laat ons zien dat alle gelovigen één zijn in het lichaam van Christus. Dat betekent dat we als kerk vluchtelingen, ook die uit moslimlanden, moeten opvangen en getuigen van Gods liefde in daden en woorden. Het betekent ook dat we diegenen die van moslim christen zijn geworden, zogenaamde Muslim Background Believers (afgekort als MBBs) opnemen in onze eigen gemeente.
Dat laatste is niet altijd eenvoudig, bleek wel tijdens mijn onderzoek naar de integratie van MBBs in ‘gewone’ Gereformeerde kerken. Voor dat onderzoek interviewde ik 23 MBBs die bij vier verschillende kerken hoorden: een CGK, een GKV, een NGK en een 3Gkerk. Daarnaast sprak ik met leidinggevenden en betrokken leden van die gemeenten.
Eerste contact
Vluchtelingen vertelden me dat ze voor het eerst in aanraking gekomen zijn met de kerk toen een gemeentelid hen opzocht in het asielzoekerscentrum (AZC). Voor velen was dat ook de eerste kennismaking met het christelijk geloof. Zo was het bij Lida* bijvoorbeeld. Zij kreeg taallessen van een mevrouw uit de kerk. Die gaf haar een Bijbel in haar eigen taal, het Farsi, en ze werd geraakt door de verhalen over Jezus. Met haar taalmaatje ging ze voor het eerst mee naar een kerkdienst en voelde zich er welkom. Ze ging meedoen met Bijbellessen in het Farsi en na een jaar werd ze gedoopt. Het verhaal van veel MBBs lijkt op dat van Lida. In de tijd dat ze het heel moeilijk hadden, kregen ze liefde en aandacht van christenen en dat maakte hen nieuwsgierig: waarom helpen christenen moslims?
Wat integreren lastig maakt
De eerste contacten verliepen bij de meeste asielzoekers goed, maar het bleek lastig om helemaal te integreren, dat wil zeggen actief betrokken te zijn en zich thuis te voelen in de kerk. De vier kerken in het onderzoek hadden allen een asielzoekerscentrum in de buurt (gehad) en vele vluchtelingen opgevangen, dooplessen gegeven en gedoopt, maar er waren maar één of enkele MBBs nog steeds betrokken. Het grootste struikelblok voor integratie van vluchtelingen zijn de voortdurende overplaatsingen door de overheid van het ene naar het andere asielzoekerscentrum. Eén man was tijdens zijn asielprocedure in drie jaar tijd vijftien keer verhuisd! Als asielzoekers na een verblijf in meerdere AZC’s dan eindelijk een verblijfsvergunning krijgen, wordt hen meestal een woning toegewezen in een andere plaats dan waar ze op dat moment verblijven en naar de kerk gaan. Sommige MBBs zijn bij de inburgering geholpen door een ‘warme overdracht’ naar de nieuwe kerk.
Cultuur- en taalverschillen
Van alle 23 MBBs die ik in het onderzoek gesproken heb, gaf 62 % aan dat verschil in taal en cultuur hun integratie in een Gereformeerde kerk heeft belemmerd. Ze verstaan niet (voldoende) Nederlands en kunnen de dienst niet volgen als er geen vertaling is. In de kerk voelen ze zich soms niet welkom, bekeken en afgekeurd als ‘buitenlanders’. Enkelen noemden het feit dat ze niet aan het Avondmaal mochten deelnemen, ook al waren ze gedoopt, onbegrijpelijk. Ze voelen zich afgewezen en gediscrimineerd. Voor alle vluchtelingen is het heel belangrijk dat er openheid is naar hun cultuur. Letten we er alleen op dat die buitenlanders altijd te laat komen of leren we juist van hen om altijd de tijd te hebben gasten te ontvangen en het eten met hen te delen?
Wat vluchtelingen helpt om zich thuis te voelen
Een vluchteling heeft vooral liefde nodig, want hij heeft alles achtergelaten: zijn huis, familie, vrienden. Een moslimvluchteling die christen is geworden, wordt bovendien dikwijls verstoten door eigen familie. De gemeente van Jezus Christus is zijn nieuwe familie! Hoe ben je familie voor asielzoekers? Dat begint met vluchtelingen op te zoeken in het AZC, met hen te eten en hen uit te nodigen bij je thuis. Taalles geven of taalmaatje worden is ook een goede manier om contact te leggen. En probeer ook eens een paar woorden in de taal van die ander te leren. Je zult zien hoe dat verbindt: je bent allebei leerling en leert van elkaar.
Nodig vluchtelingen eerst uit voor laagdrempelige activiteiten bij de kerk als een maaltijd, een kerstfeest, een gezellige gemeentedag en zorg dat er iemand is die kan vertalen in hun taal. Vertaling is nog belangrijker bij de kerkdiensten. Geef gasten een warm welkom bij binnenkomst en laat er altijd uitgebreid gelegenheid zijn elkaar te ontmoeten na de dienst met koffie en thee of ook een maaltijd. Je kan bijvoorbeeld vragen of ieder iets te eten meeneemt naar de kerk. Je buitenlandse gasten vinden het leuk om hun eigen gerechten te koken voor Nederlanders.
Het is daarnaast belangrijk om MBBs bij de diensten te betrekken door schriftlezing en geloofsbelijdenis ook in hun taal te doen, een gebed te laten uitspreken door één van hen en ook liederen in hun taal te zingen. De stichting Gave heeft een meertalig liedboek op de website staan en bij www.songs2serve.nl zijn liederen in allerlei talen met teksten, bladmuziek en filmpjes te vinden.
Om MBBs te laten groeien in hun geloof is een Bijbelstudiegroep in hun eigen taal die ingaat op hun specifieke vragen van belang. Het materiaal van de AlMassiracursus (www.almassira.org) en de cursus Kom, volg mij (www.come-follow-me.org) zijn geschikt voor dergelijke kringen en in vele talen beschikbaar. Als er niet genoeg MBBs zijn in de eigen kerk, kan er misschien samen met andere kerken een kring gevormd worden.
Wat zou het mooi zijn als onze kerken door vluchtelingen op te nemen zo steeds meer gaan lijken op die schare die niemand tellen kan uit alle landen en volken, van elke stam en taal (Openbaring 7, 9).
Beppie Wessels- Schuurman
(voor reacties: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.)
*niet haar eigen naam