De manier waarop Tim Keller de Bijbel uitlegt blijft aanspreken. Dat is ook weer het geval met het boek over Jona dat nu voor me ligt. Je proeft erin dat hij er echt mee bezig is geweest. Hij vertelt zelfs dat hij er drie keer een serie preken over heeft gehouden, waarbij telkens weer de context van het publiek waarvoor hij de preken hield van belang was. Die eigen context van de ‘hoorders’ was telkens verschillend maar betekende op geen enkele manier dat de tekst van het boek Jona hen niet heel sterk aansprak. Dat is het geval omdat het boek de lezer duidelijk confronteert met een aantal wezenlijke vragen, die – niet alleen – samenhangen met de vraag of wat er beschreven wordt echt gebeurd is. Keller stelt daarbij dat het dan ook niet de bedoeling is dat je je als lezer af laat leiden door die vraag van de veel diepere en confronterende betekenis van wat er vanuit het boek Jona naar voren komt. En die diepere betekenis raakt heel direct aan de genade van God. Dat is een boodschap die voor vandaag meteen uitermate actueel en betekenisvol is. Het gaat in dit boek over Gods liefde voor een samenleving die op zich niets heeft met God en geloven. Daarvan is Ninevé immers – bijna zou ik zeggen – een prototype. Maar God kijkt er anders naar dan Jona die het – eigenlijk – niet kan verkroppen dat God niet met de slechte mensen omgaat zoals dat naar zijn gedachte zou moeten gebeuren. Het zijn woorden die er voor mij uitsprongen, meteen al in de inleiding: ‘als de ware God – niet de namaakgod van Jona – steeds weer ten tonele verschijnt, wordt Jona woedend of wanhopig. Jona ontdekt dat de ware God een raadsel is, omdat hij de genade van God niet op één lijn kan krijgen met zijn rechtvaardigheid. Hoe, zo vraagt Jona zich af, kan God genade en vergeving betonen aan mensen die zoveel geweld en kwaad hebben verricht?’
Die woorden in de inleiding deden me gespannen verder lezen. En dat is een aanrader. Lees wat Keller allemaal naar voren brengt. Het zet je voortdurend aan het denken, omdat heel wat van wat je tegenkomt zo herkenbaar is. En als het daarom gaat, trekt Keller de lijnen door. Het boek Jona heeft iets on-afs over zicht: het eindigt op een moment dat je eigenlijk zou willen weten hoe het verder gaat …? Keller pakt dat op en schrijft nog een drietal hoofdstukken waarin hij niet zozeer voortborduurt op hoe het had kunnen gaan, maar op drie wezenlijke vragen die het lezen van het boek Jona (en sowieso het lezen van het evangelie) oproept: hoe verhouden wij ons tot het woord van God? En daarna: hoe verhouden wij ons tot de wereld van God? Om te eindigen met de vraag, hoe wij ons tot de genade van God verhouden? Hij schrijft in deze hoofdstukken heel wat op, wat – opnieuw – aan het denken zet, omdat het Jona (en het evangelie) duidelijk in het licht plaatst van ons eigen denken en van onze eigen tijd. En dat is nodig. Dat is, meteen ook wat het aansprekende van de aanpak van Keller is: je wordt meegenomen, aangesproken. En, misschien ook wel (laten we het hopen) aangespoord om Gods genade vooral Gods genade te laten blijven. Voor jezelf en anderen.
Jan van ’t Spijker, Hoogeveen
Tim Keller, De onwillige profeet. Jona en het geheim van Gods genade. Uitgeverij Van Wijnen: Franeker, 2019, 192 blz., € 17,95, ISBN 978 9051 9457 51